Một buổi sớm mai. Sương mờ mờ trắng đục bao phủ khắp khu rừng thấp thoáng những hình ảnh kỳ dị. Một người thợ săn vừa rời đống lửa của mình đi dọc theo bờ sông. Qua những hàng cây, khoảng trời trên sông lộ ra thoáng đãng. Nhưng người thợ săn cần cù không đi về phía ấy mà lần theo chân con gấu vừa đi về phía núi.
Bỗng một âm thanh bất ngờ vút qua đám cây cối, đột ngột như một cuộc rượt đuổi náo động: đó là tiếng kèn clarinet cất lên. Người nhạc công bước ra boong tàu, thổi một điệu nhạc buồn buồn, lặp đi lặp lại. Tiếng kèn run rẩy nghe như giọng ai đang cố giấu nỗi niềm trắc ẩn. Tiếng kèn nghe mạnh hơn và bỗng chuyển sang âm điệu tươi vui như thoáng nở nụ cười rồi im bặt. Tiếng vọng xa xa mơ hồ lặp lại âm điệu ấy.
Người thợ săn nhận thấy dấu vết một cành cây gãy và đi về chỗ có nước. Sương vẫn chưa tan, trong sương mù ẩn hiện bóng hình một con tàu lớn đang từ từ rẽ vào cửa sông. Những lá buồm cuốn đã được mở rộng, buông diềm, căng ra, che lấp những cột buồm như những tấm lá chắn bất lực có nhiều nếp gấp to. Có tiếng người nói và tiếng bước chân đi lại. Làn gió trên bờ uể oải thổi vào những cánh buồm. Cuối cùng hơi ám của mặt trời đã có tác dụng. Sức gió tăng lên làm tan sương mù, gió thổi căng phồng những cánh buồm đỏ thắm. Ánh hồng lung linh trên nền trắng của cột buồm và dây dợ. Tất cả đều màu trắng, trừ những cánh buồm đang căng ra là màu đỏ, màu của niềm vui sâu sắc.
Người thợ săn đứng trên bờ giụi mắt mãi cho đến khi tin rằng mình đã không nhìn lầm. Con tàu đã khuất sau quãng sông uốn khúc mà anh ta vẫn đứng ngây ra nhìn theo. Một lúc sau, anh ta khẽ nhún vai, rồi tiếp tục lần theo vết chân gấu.
Khi con tàu “Bí mật” đang xuôi theo dòng sông, Gray tự tay mình cầm bánh lái, không để ai khác làm việc đó vì anh sợ tàu mắc phải những bãi cát ngầm.
Panten ngồi bên cạnh, mặc áo dạ mới, đội mũ mới, cạo râu nhẵn nhụi, vẻ mặt đăm chiêu. Anh vẫn chẳng thấy có điều gì liên quan giữa mục đích thật sự của Gray và những cánh buồm đỏ thắm.
- Bây giờ, - Gray nói, - khi cánh buồm của tôi đang rực đỏ, gió thổi khoan thai, lòng tôi tràn ngập một niềm vui còn lớn hơn cả nỗi mừng của chú voi trông thấy người ta đem thức ăn tới, tôi mới cố gắng giải thích cho anh hiểu những ý nghĩ của tôi, như lúc còn ở Lis tôi đã hứa. Anh nên lưu ý rằng tôi không hề coi anh là ngu đần hay ương ngạnh, không, anh là một thủy thủ mẫu mực. Điều đó quý lắm. Nhưng cũng như phần lớn mọi người, anh đã theo những chân lý đơn giản qua lớp kính dày đặc của cuộc đời, chúng kêu to lên mà các anh không nghe thấy. Tôi chỉ làm một việc đang tồn tại như ý niệm cổ xưa về cái đẹp hão huyền, một việc thật ra có thể thực hiện được dễ dàng như một cuộc dạo chơi ngoài thành phố. Lát nữa anh sẽ nhìn thấy một người con gái, người ấy không thể, không gặp gỡ bạn đời của mình một cách nào khác ngoài cách mà anh đang nhìn thấy.
Anh giải thích ngắn gọn cho Panten nghe điều mà chúng ta đều biết rõ, rồi kết thúc bằng những lời thế này:
- Anh thấy đấy, ở đây số phận, ý chí, tính tình của con người đã gặp gỡ hòa hợp như thế nào. Tôi đang đến với người con gái chỉ chờ đợi tôi, còn tôi không muốn một ai khác ngoài cô ấy, có lẽ chính vì nhờ cô ấy mà tôi đã hiểu được một chân lý giản đơn. Chân lý đó là cần phải tạo ra những điều kỳ diệu bằng chính bàn tay của mình. Nếu đối với một người nào đó, kiếm được tiền là quý nhất, thì có thể dễ dàng cho anh ta đồng tiền. Nhưng nếu khi tâm hồn con người ấp ủ hạt giống của một cái cây nồng thắm là sự diệu kỳ, thì hãy tạo cho anh ta điều đó, nếu ta có thể làm được. Khi đó, cả anh ta và cả ta cũng sẽ có một tâm hồn mới. Khi người cai ngục tự tay mình thả tù nhân, khi một nhà tỉ phú tặng cho viên thư ký một tòa biệt thự, một cô đào hát và một két bạc, khi một kỵ sĩ kìm con ngựa đua của mình lại để chờ con ngựa khác không gặp may thì lúc đó mọi người đều thấy đấy là chuyện tốt lành và vô cùng kỳ lạ. Nhưng còn có những điều không kém phần kỳ lạ hơn: đó là nụ cười, niềm vui, lòng độ lượng và có thể chỉ là một lời cần thiết được nói đúng lúc. Có được cái đó có nghĩa là có tất cả. Về phần tôi, thì buổi đầu tiên hôm nay Axon và tôi nhận ra nhau sẽ mãi mãi in trong tâm trí tôi với sắc màu của những cánh buồm đỏ thắm, những cánh buồm được tạo ra từ đấy sâu của một trái tim đã hiểu thế nào là tình yêu. Anh hiểu tôi rồi chứ?
- Vâng, thưa thuyền trưởng, tôi đã hiểu, - Panten nói nhỏ, lấy chiếc khăn tay gấp cẩn thận ra lau bộ ria, - tôi hiểu tất cả rồi. Anh đã làm tôi xúc động. Tôi đi xuống khoang xin lỗi cậu Nick đây; hôm qua tôi vừa mắng cậu ta vì cậu ấy đánh đổ xô nước. Tôi sẽ cho cậu ấy ít thuốc lá của tôi, cậu ta hết thuốc hút rồi.
Gray hơi ngạc nhiên vì kết quả thiết thực chóng vánh của những lời mình vừa nói, anh chưa kịp nói gì thêm thì Panten đã nện gót xuống cầu thang. Ở đó, thoáng nghe tiếng anh thở dài. Gray ngẩng nhìn lên cao. Phía trên đầu anh, những cánh buồm đỏ thắm đang lặng lẽ đón gió, các đường chỉ bắt ánh mặt trời lung linh như khói màu hồng. Con tàu “Bí mật” đã ra đến biển, mỗi lúc một xa bờ hơn. Trong lòng anh không gợn chút hồ nghi, lo âu; tâm hồn anh lúc này thanh thản, yên bình như cánh buồm lướt tới đích diệu kỳ, tràn đầy những ý nghĩ vượt trước cả lời nói.
Gần đến trưa, từ phía chân trời hiện lên làn khói của một chiếc tàu tuần dương. Con tàu quân sự đổi hướng đi và cách chừng nửa dặm thì cho phát lệnh: “Dừng lại!”.
- Các anh em, - Gray nói với thủy thủ, - họ không bắn chúng mình đâu, đừng có sợ. Họ chỉ không tin vào mắt mình đó thôi.
Anh ra lệnh cho tàu ngừng chạy. Panten gào lên như đang có đám cháy để cho gió không thổi căng buồm. Con tàu dừng lại. Vào lúc ấy, một chiếc xuồng mấy tách ra khỏi con tàu tuần dương. Ngồi trên xuồng là mấy thủy thủ cùng với một viên trung úy đeo găng tay trắng. Viên trung úy bước lên boong tàu “Bí mật”, ngạc nhiên nhìn quanh rồi cùng Gray đi vào buồng thuyền trưởng. Khoảng một giờ sau, anh ta cáo từ, xuống xuồng ra về, vẫy vẫy tay, miệng cười tươi như vừa được thăng chức. Có lẽ lần này Gray còn gây được tác động mạnh mẽ hơn là với chàng Panten chất phác, bởi vì lần này chiếc tàu tuần dương ấy đã đi chậm lại và bắn một loạt đại bác chào mừng, những đụn khói đen từ nòng súng bốc lên cao rồi tỏa dần ra trên mặt nước yên lặng. Suốt ngày hôm đó, không khí trên chiếc tàu tuần dương rộn ràng gần như vào dịp lễ. Khắp nơi trên tàu, từ phòng khách đến khoang máy, mọi người đều bàn tán về câu chuyện vừa gặp, về tình yêu. Người lính gác kho thủy lôi hỏi một thủy thủ đi ngang qua:
- Này Tom, cậu lấy vợ thế nào?
- Tớ túm lấy cô ta khi cô ta định nhảy qua cửa sổ tránh tớ. - Tom đáp và kiêu hãnh xoắn ria mép.
Con tàu “Bí mật” lênh đênh ngoài biển khơi một lúc, đến khoảng trưa thì đất liền đã hiện ra xa xa. Gray cầm ống nhòm nhìn về phía làng Caperna. Nếu không vướng các mái nhà, chắc anh đã nhìn thấy Axon đang ngồi sau khung cửa sổ đọc sách. Cô ngồi đọc sách, trên trang giấy có con cánh cam nhỏ bò đi bò lại với vẻ như đấy là nhà của nó. Đã hai lần Axon thổi nó bay ra bệ cửa sổ, nhưng rồi nó lại bay đến như định nói điều gì. Với vẻ tin cậy, thoải mái, lần này nó đậu ngay lên ngón tay cô gái đang cầm vào mép trang sách. Ở đây nó dừng lại ở chữ “nhìn kìa”, nó lại sợ bị hát đi lần nữa. Và quả thật, suýt nữa thì nó khó tránh xuống đất vì Axon đã kêu lên: “Lại mày hả, cánh cam!...” - Axon vừa định hất nó xuống thì tình cờ cô ngửng đầu lên và nhìn thấy đằng sau mái nhà là mặt biển khơi xanh biếc với hình một con tàu trắng mang những cánh buồm đỏ thắm.
Cô gái rùng mình, ngả đầu ra phía sau, lặng đi. Liền đó, cô đứng bật dậy, đầu óc quay cuồng, tim dường như ngừng đập, những giọt lệ xúc động kinh hoàng trào ra trên khóe mắt.
Con tàu “Bí mật” lúc này đang vượt qua doi đất nhô ra ngoài biển, áp mạn tàu vào bờ. Tiếng nhạc từ trên boong tàu nhẹ nhàng lan tỏa xuống mặt biển xanh rờn. Dưới ánh hồng của cánh buồm đỏ thắm, tiếng nhạc du dương ngân nga theo điệu một bài ca quen thuộc: “Cạn chén đi, cạn chén đi các bạn, chúng ta mừng cho tình yêu...”. Bài ca bình dị, hân hoan, bộc lộ niềm xúc động mạnh mẽ.
Không nhớ rằng mình đã ra khỏi nhà thế nào, Axon chạy về phía biển, như được ngọn gió phóng túng nâng cô lên. Đến chỗ ngoặt cô dừng lại, gần như kiệt sức, chân khuyu xuống, hơi thở đứt quãng, tâm trí hết sức căng thẳng. Bực mình vì sợ không tự chủ được nữa, cô giậm chân chạy tiếp. Khi thì một mái nhà, khi thì bờ rào che khuất cánh buồm đỏ thắm. Những lúc đó Axon sợ con tàu ấy biến mất đi như một ảo ảnh, cô cố chạy nhanh qua vật che và lại trông thấy con tàu. Cô dừng lại, thở phào nhẹ nhõm.
Vào lúc ấy, ở làng Caperna đã xảy ra cảnh tượng khác thường, mọi người kinh ngạc, tất tưởi, nhốn nháo hệt như trong làng vừa có trận động đất. Chưa bao giờ có chiếc tàu lớn như vậy đi vào bờ biển làng này. Con tàu lại mang chính cánh buồm mà lâu nay mọi người trong làng vẫn nhạo báng. Bây giờ thì những cánh buồm đỏ rực lên như một sự vật hiển nhiên, bác bỏ mọi quy luật của cuộc sống và lẽ phải. Đàn ông, đàn bà, trẻ con vội vã đổ xô ra bờ biển. Dân làng gọi nhau í ới, va phải nhau, ngã giúi giụi, hò la ầm ĩ. Một lúc sau, sát bên bờ nước đã tụ tập cả một đám đông. Và Axon xăm xăm chạy đến chỗ ấy.
Khi cô gái chưa đến, mọi người đua nhau nhắc đến tên cô với vẻ vừa lo âu, nôn nóng, vừa sợ hãi. Đàn ông nói nhiều hơn, cánh đàn bà chỉ xì xào bàn tán ra vẻ ghen tị. Lúc Axon vừa xuất hiện, mọi người đều im bặt, sợ hãi tránh cô, khiến cô chỉ còn lại một mình giữa nơi hoang vắng của bãi cát nóng bỏng. Cô bối rối, e thẹn, hạnh phúc, khuôn mặt hồng lên không kém gì cánh buồm kỳ diệu của cô, hai tay bất lực đưa về phía con tàu lớn.
Một con thuyền tách ra khỏi tàu, những người chèo thuyền trông đều vạm vỡ rám nắng. Đứng giữa thuyền là chàng trai mà giờ đây cô mơ hồ cảm thấy như đã gặp tự thuở thơ ấu. Chàng trai mỉm cười nhìn cô, nụ cười thôi thúc và làm ấm lòng người. Trăm ngàn nỗi sợ hãi chợt đến với cô. Cô sợ có chuyện nhầm lẫn hay nhỡ có điều bí ẩn cản trở. Cô chạy xuống làn nước ấm áp, sóng nhẹ vỗ đung đưa, và kêu lên:
- Em ở đây, em ở đây! Em đây!
Đúng lúc ấy, Ximme cầm đàn khoát tay ra hiệu. Cả dàn nhạc cùng hòa theo bài ca ban nãy, nhưng lần này nghe mạnh hơn, nghiêm trang hơn. Mây bay, sóng vỗ, ánh mặt trời láp loáng trên mặt nước, lòng tràn ngập xúc động, cô gái hầu như không còn phân biệt được cái gì đang chuyển động: bản thân mình, con tàu hay chiếc thuyền - tất cả đều quay cuồng, chao đảo.
Nhưng tiếng mái chèo khỏa nước đã ngay bên cô, cô ngẩng đầu lên. Gray cúi xuống, cô với tay bám vào người anh. Axon hơi lim dim mắt, rồi liền sau đó cô mở to mắt, mỉm cười nhìn vào gương mặt rạng rỡ của Gray, vừa thở gấp vừa nói:
- Hoàn toàn giống như em tưởng tượng.
- Anh cũng thế, em của anh! - Gray nhấc bổng cô gái bị ướt đẫm lên thuyền và nói.
- Thế là anh đã đến. Em có nhận ra anh không?
Cô gái khẽ gật đầu, hai bàn tay đặt vào eo lưng anh, mắt lim dim, lòng rộn ràng, náo nức. Hạnh phúc tràn ngập trái tim cô. Khi cô lại mở mắt ra thì từ con thuyền đang rập rình trên sóng đến con tàu “Bí mật” đang quay mũi lái - tất cả đều là một giấc mơ, trong đó ánh mặt trời và mặt nước quấn quýt đùa giỡn bên nhau. Cô không còn nhớ mình đã được Gray dìu lên cầu thang như thế nào. Boong tàu trải thảm, ánh buồm đỏ thắm hắt xuống, trông như một góc vườn thượng uyển.
Một lát sau, cô thấy mình đứng trong căn phòng thuyền trưởng trang hoàng lộng lẫy. Từ trên boong tàu, tiếng nhạc lôi cuốn lòng người lại vang lên. Axon lại nhắm mắt lại, sợ rằng tất cả sẽ lại biến mất nếu cô nhìn. Gray cầm lấy tay cô gái, và cô tin cậy úp gương mặt giàn giụa nước mắt vào ngực người bạn đời đã xuất hiện một cách thần kỳ như vậy. Sững sờ xúc động bởi cái giây phút khó tả và vô cùng quý giá đã đến, cái giây phút mà không một ai có được, Gray mỉm cười gượng nhẹ nâng cằm cô gái lên. Đây là khuôn mặt mà anh mơ ước đã bao lâu. Cuối cùng, đôi mắt cô gái lại mở to. Trong ánh mắt cô có tất cả những gì tốt đẹp nhất của con người.
- Anh cho bố em cùng đi với chúng mình chứ? – Cô nói.
- Phải rồi. - Gray hôn cô thắm thiết sau câu trả lời quả quyết “phải rồi” khiến cô bật cười.
Bây giờ chúng ta hãy tránh xa họ vì biết rằng họ cần ở một mình bên nhau. Nhiều lời bằng nhiều thứ tiếng đã nói về những người yêu nhau, nhưng không bao giờ có thể truyền đạt được hết những gì họ đã nói với nhau vào buổi đầu gặp gỡ ấy. Cùng lúc ấy, trên boong tàu, dưới chân cột buồm, bên cạnh chiếc thùng gõ nham nhở đã vẹt cả đấy, trong chứa thứ rượu trăm năm tuyệt ngon, tất cả thủy thủ đang chờ đợi thuyền trưởng của mình. Atvut đứng, Panten thì ngồi một cách oai vệ, vẻ mặt tươi hơn hớn như vừa được tái sinh. Gray bước lên boong tàu, ra hiệu cho dàn nhạc nổi kèn trống. Anh bỏ mũ ra và là người đầu tiên cầm lấy chiếc cốc nhiều cạnh múc đầy thứ rượu nho thiêng liêng.
- Nào, các bạn... - anh uống một hơi cạn cốc rượu, đặt cốc xuống và nói. - bây giờ thì chúng ta uống thôi, tất cả đều uống; ai không uống, người ấy là kẻ thù của tôi.
Anh không phải nhắc lại lần thứ hai câu nói ấy. Trong lúc con tàu “Bí mật” giương hết buồm lướt nhanh ra biển khơi, để làng Caperna mãi mãi kinh hoàng lại đằng sau, các thủy thủ vẫn còn chen chúc quanh thùng rượu còn quá cái cảnh vẫn thường diễn ra trong những ngày hội lớn.
- Thế nào, cậu có thích không hả Lechica? - Gray hỏi.
- Thưa thuyền trưởng, - Lechica vừa nói vừa tìm chữ, - tôi cũng không biết tôi có thích không, nhưng quả thật ấn tượng của tôi cần phải nghĩ kỹ mới nói được. Tổ ong và vườn hoa!
- Anh nói gì vậy?
- Thưa thuyền trưởng, tôi muốn nói rằng trong miệng tôi như có ai đặt mật ong và hoa vào. Chúc thuyền trưởng hạnh phúc. Và xin chúc mọi điều tốt lành cho cô gái của thuyền trưởng, thứ “hàng tuyệt vời” mà chúng ta đã được chở, phần thưởng cao nhất của con tàu “Bí mật” này.
Hôm sau, khi một ngày mới lại bắt đầu, con tàu đã ở cách xa làng Caperna. Nhiều thủy thủ ngủ ngay trên boong tàu sau khi uống thứ rượu tuyệt vời của Gray. Chỉ còn người lái tàu và trực ban là tỉnh táo. Ximme đã ngà ngà say, ngồi ôm cây đàn violoncen ở đằng lái, vẻ mặt trầm ngâm. Anh nhẹ nhàng kéo mã vĩ làm ngân lên điệu nhạc diệu kỳ như không phải ở cõi trần này, và anh nghĩ về hạnh phúc...
1920 - 1921