Suốt hơn 40 năm săn bắn của mình, ông Thiệu Bàn Ba sống tại trại Ba Tiêu đã nuôi tất cả bảy con chó săn.
Chú chó săn đầu tiên chân quá ngắn, không đuổi kịp hươu trên núi, thế là nó đã bị đem ra chợ bán mất. Con thứ hai, khi được năm tuổi đã béo giống như một chú lợn. Con chó thứ ba lại rất ngốc, lần đầu tiên đi săn đã bị một con báo cắn chết. Con chó săn thứ tư, là một con chó cái. Lớn lên một chút, nó đã bỏ đi theo một chú chó đực trong vùng. Con chó săn thứ năm mình đầy mụn ghẻ. Con chó săn thứ sáu bất cẩn thế nào lại sập ngay bẫy của đám thợ săn.
Là một người thợ săn, nhưng lại không có được cho mình một chú chó săn ưng ý, việc này giống như kỵ binh không tìm được cho mình một con tuấn mã riêng. Thế nên Thiệu Bàn Ba hay phải phiền lòng vì chuyện này.
Ba năm trước, trong ngày mừng thọ 60, Liên đội trưởng Đường của đội biên phòng Man Cương đã tặng ông một chú chó con, mẹ nó là một con chó được huấn luyện trong quân đội làm quà mừng thọ. Suốt ba năm qua, dù phải ăn uống đạm bạc kham khổ, nhưng bữa nào Thiệu Bàn Ba cũng phải để cho con chó của mình có chất tanh trong bữa ăn.
Dưới bàn tay chăm sóc của ông, con chó lớn rất nhanh. Dọc sống lưng đan xen giữa những sợi lông vàng là hai dãy lông đen đối xứng. Vóc dáng nó phải bằng môt con bê con, lưng eo thon thả, vừa đẹp nhưng cũng không kém phần oai phong. Nó quả không hổ danh là hậu thế của một chú chó đã được rèn luyện trong quân đội, leo núi rất nhanh, săn bắn dũng mãnh như một chú hổ. Có một lần, một con chim ưng dám sà xuống sân nhà bắt gà. Lúc đó nó đang ở cạnh khóm hoa, đã nhảy chồm ra ngay vồ đứt cánh con chim. Thiệu Bàn Ba đặt tên cho nó là Xích Lợi. (Trong truyền thuyết của người Thái thì Xích Lợi là một con dao biết bay.)
Ông lão rất yêu quý con chó của mình. Thiệu Bàn Ba coi Xích Lợi như viên ngọc minh châu thứ hai. Viên ngọc minh châu thứ nhất tất nhiên là thằng cháu nội Ngải Tô Tô. Những lúc rỗi rãi, ông thường dắt theo Xích Lợi đến thăm lão Canh – một người bạn sinh cùng ngày cùng tháng với ông. Chỉ cần uống ba ly rượu nếp vào, ông sẽ vênh vang mà nói rằng: “Có được Xích Lợi quả không uổng phí cả đời làm thợ săn của tôi. Cho dù đem cả một chuỗi trân châu, hay một hũ vàng đến đây, cũng không đổi được nó đâu.” Nói rồi, ông áp mặt mình vào sau tai con chó một lúc thật lâu.
Tuy nhiên, vào năm 1433 theo lịch người Thái (tức năm 1980 theo lịch Công nguyên), vào buổi sáng của lễ té nước năm nay Thiệu Bàn Ba không bế theo Ngải Tô Tô và dắt theo Xích Lợi đến bên bờ sông Lan Thương xem đua bơi thuyền, ném cao, múa dân gian Thái như mọi năm, mà ông dùng một sợi dây rừng buộc Xích Lợi ngay dưới chân cây cau. Cạnh đó, ông dùng ba hòn đá, xếp lại thành một cái bếp, rồi đun một nồi nước lớn. Sau đó, ông rút từ trong đống củi một thanh củi lớn và từ từ tiến lại chỗ Xích Lợi.
Xích Lợi vẫy vẫy cái đuôi, thè chiếc lưỡi, đang định liếm ống quần của Thiệu Bàn Ba. Đột nhiên, Thiệu Bàn Ba vung thanh củi lên và giáng thật mạnh. Nhát đầu tiên Xích Lợi đã tránh được, thanh củi hằn trên mặt đất một rãnh sâu. Xích Lợi run sợ núp sau cây cau, và rên lên những tiếng se sẽ.
Sắc mặt Thiệu Bàn Ba từ màu đồng đỏ, chuyển dần sang xanh. Lão lại tiến thêm một bước, rồi vung thanh củi lên lần nữa. Đúng lúc đó, một đứa trẻ mũi chảy ròng ròng chạy từ nhà sàn ra, tay trái cầm một con dao, tay phải cầm một quả táo mèo đang gọt dở lao vào lòng Thiệu Bàn Ba và nức nở: “Ông ơi, ông đừng đánh Xích Lợi, nó là bạn thân của cháu mà.”
Thiệu Bàn Ba thu thanh củi lại, dùng đôi tay nhăn nheo của mình ôm lấy thằng cháu, nước mắt đang lưng tròng. Ông lão xoa mái tóc mềm mại của Ngải Tô Tô và nói: “Cháu ngoan, nó không phải là bạn của cháu, mà là nghiệp chướng, một con vật xui xẻo. Ông phải đích thân đánh chết nó, lột da, nấu cao. Trưa nay, ông sẽ cho cháu ăn thịt chó.”
Nói rồi, ông lão ôm Ngải Tô Tô ra ngồi trên cối giã gạo đặt dưới hiên nhà, sau đó quay người, vung cao thanh củi hướng về phía Xích Lợi.
Tối ngày hôm qua, Thiệu Bàn Ba mang theo súng, dắt theo Xích Lợi lên ngọn núi cao sau Trại, muốn bắt vài con dúi, hoặc tìm vài con tê tê để cải thiện bữa ăn trong ngày lễ té nước. Sau khi vượt qua một con suối nhỏ, vào cánh rừng rậm rạp, đột nhiên Xích Lợi dỏng cao đôi tai, ngoạm vào ống tay áo và lôi lão đi. Xích Lợi rất thông minh, khi gặp con mồi không sủa lên để thể hiện mình như những chú chó khác, khiến con mồi chạy mất, mà nó sẽ ngoạm tay áo chủ để thông báo. Khi Thiệu Bàn Ba vạch mấy chiếc lá tai voi, quả nhiên phát hiện một con lợn rừng lông dài đang đứng dưới tán lá tre cách đó khoảng chục bước chân. Ít nhất, con lợn đó cũng phải nặng đến 45kg. Nó đang dùng hai chiếc răng nanh để đào măng.
Thường thì, nếu đi một mình, các thợ săn sẽ tránh xa những con mãnh thú, đặc biệt là lợn rừng, bởi vì nó rất hung dữ. Những con vật mà đám thợ săn thường tránh xa, thứ nhất là lợn rừng, thứ hai là hổ và thứ ba là gấu. Thế nhưng, Thiệu Bàn Ba cậy vào kinh nghiệm hơn 40 năm săn bắn của mình cùng với chú chó Xích Lợi dũng mãnh, nên đã không hề sợ hãi, đặt súng xuống, nêm chặt ngòi, ngắm thẳng tai con lợn rừng và bắn.
“Đoàng”, một tiếng nổ lớn vang lên. Sau khi làn khói nhẹ tan đi, Thiệu Bàn Ba phát hiện viên đạn không găm vào đầu con lợn rừng như đã định, mà lệch đi một chút, găm ngay đỉnh đầu con mồi, máu đen đặc chảy thành dòng xuôi theo cổ con vật. Biết chuyện chẳng lành, thế nên Thiệu Bàn Ba đã nhanh chóng nấp sau một đám bí, vội vàng lôi hồ lô đựng thuốc súng từ trong cạp quần, nhét đạn vào súng, tuy nhiên đã không kịp. Con lợn rừng bị thương ngẩng đầu, kêu lên một tiếng đầy phẫn nộ, nghiến chặt hàm răng, lao như điên về phía Thiệu Bàn Ba.
Xích Lợi đứng phía sau sủa ầm ĩ, Thiệu Bàn Ba vội ra lệnh: “Xích Lợi, tấn công, tấn công đi”. Lão nghĩ rằng, chỉ cần Xích Lợi xông lên và cắn vào sau chân con lợn rừng, đánh vật với nó một lúc lão có đủ thời gian để nạp đạn, và chắc chắn con lợn rừng đáng chết kia sẽ phải lên chầu trời. Thế nhưng, lão đã phải thất vọng ngay sau đó, Xích Lợi không những không tiến lên cứu chủ, mà ngay cả sủa cũng ngừng luôn, nó cụp đuôi và trốn vào trong bụi rậm. Thiệu Bàn Ba chưa kịp quay đầu nhìn con chó, con lợn rừng đã xông đến ngay trước mặt, nó chỉ cần cắn một nhát thân cây bí to bằng cái bát đã bị đứt.
Thiệu Bàn Ba chỉ còn cách vứt bỏ cây súng, chạy vòng quanh thân cây để tránh cú húc của con lợn rừng. Nhưng vì đã có tuổi, đôi chân của lão không còn nhanh nhẹn như thời trai trẻ, nên khi chạy đến trước cây đa, dẫm phải một đám rêu trơn, lão đã bị ngã. Khó khăn lắm lão mới ngồi dậy được, lúc đó con lợn rừng chỉ còn cách lão chừng hai bước chân, đầu chúc xuống, hai chân dậm dậm, lông trên cổ dựng ngược lên, xông thẳng về phía trước. Thiệu Bàn Ba không kịp né tránh, đành phải gập đầu gối, lăn sang một bên. Chiêu này rất nguy hiểm, cho dù con lợn rừng có vồ trượt, rồi đâm vào cây đa và rơi xuống, thì cũng có thể đè chết lão.
Thiệu Bàn Ba chỉ kịp nghe thấy một tiếng “rắc” thật to, rồi nhắm nghiền mắt lại. Nhưng con lợn rừng không đè lên người lão. Lão từ từ mở to đôi mắt và nhìn, đúng là ông trời vẫn còn có mắt, phù hộ cho lão gặp nạn lớn mà không mất mạng. Hóa ra, thân cây đa cổ thụ tách làm hai, vừa hay con lợn rừng xông lên theo hướng đó, và mắc kẹt vào khe trống giữa chúng. Bốn chân chỏng vó lên trời, nó kêu gào thảm thiết. Cây đa rậm rạp lá cũng rung lên xào xạc, rụng đầy gốc. Thiệu Bàn Ba không dám chậm trễ, nhanh chóng nhặt khẩu súng lên, châm ngòi, đút nòng súng vào miệng con lợn rừng và bắn liền 3 phát. Con lợn gục ngay tại chỗ.
Thiệu Bàn Ba nhìn con lợn đã chết, toàn thân lão mềm nhũn như kẻ vừa uống say, mồ hôi lạnh túa ra. Đúng lúc đó, Xích Lợi lại bắt đầu sủa, nó vừa chui ra từ bụi rậm, xông lên cắn xé con lợn rừng đã chết đang mắc kẹt trong gốc cây đa. Chưa bao giờ Thiệu Bàn Ba lại cảm thấy kinh tởm đến vậy, không thể ngờ rằng, chó săn cũng sợ chết và có mặt đáng khinh như thế. Nếu như không phải vì hết đạn, thì có lẽ lão đã bắn nát đầu con chó săn rồi.
Thiệu Bàn Ba vung vẩy thanh củi tiến lại gần Xích Lợi, con chó hết né bên nọ, lại tránh bên kia, mắt ngân ngấn lệ như cầu xin tha mạng.
Từ năm ba tuổi, Ngải Tô Tô đã suốt ngày nô đùa cùng Xích Lợi. Con chó thường giúp cậu bé tìm được tổ của đám chim trĩ trong rừng, nhặt được rất nhiều trứng. Xích Lợi còn giúp cậu bé luôn chiến thắng trong trò chơi đánh trận giả, và cũng giúp cậu bé tìm được “con mồi” của mình trong trò chơi trốn tìm.
Có một lần, cậu bé đến bên dòng sông Lan Thương bơi lội và bị sa vào một dòng xoáy, khi sắp bị chìm xuống đáy sông, cậu bé đã gọi Xích Lợi thật to. Xích Lợi không hề đắn đo, đã lao ra giữa dòng sông, bơi ra chỗ cậu bé. Ngải Tô Tô nhờ túm được cái đuôi chó nên mới bơi được vào bờ.
Bây giờ, ông nội muốn đánh chết Xích Lợi, Ngải Tô Tô cảm thấy rất đau lòng, cậu bé không cầm được nước mắt, bật khóc thật to.
Thiệu Bàn Ba càng tức giận hơn, lão nhặt khúc gỗ và xông về phía con chó. Nhờ nhanh nhẹn nên Xích Lợi đã né tránh được, tuy nhiên vì vướng sợi dây rừng buộc trên cổ, nên nó chỉ có thể chạy vòng quanh thân cau. Chẳng mấy chốc, con chó phải hứng chịu hai gậy giáng xuống người, quá đau nên nó sủa lên ăng ẳng.
Sợi dây rừng quấn mấy vòng quanh gốc cây cau, Xích Lợi càng chạy, sợi dây càng ngắn, cuối cùng con chó bị xích chặt dưới gốc cây cau và không nhúc nhích được nữa. Thiệu Bàn Ba nắm chắc cơ hội, bước vội lên phía trước, nắm chặt thanh củi nhằm thẳng mũi con chó mà phang. Lúc này, nếu như Xích Lợi tung người lao lên, nó có thể cắn xuyên tay ông lão, nhưng nó đã không làm vậy. Con chó nghiêng đầu, đợi cho thanh củi giáng xuống đất, nó cắn chặt thanh củi không nhả ra.
Thiệu Bàn Ba nắm chặt thanh củi rồi ra sức kéo. Xích Lợi cũng cắn chặt thanh củi không buông. Một lúc sau, đỉnh đầu hói trụi của ông lão đã vã đầy mồ hôi hột, ông lão thở hổn hển. Lão càng tức hơn, quăng thanh củi đi và mắng: “Con súc sinh vô lương tâm, tao sẽ cho mày nếm mùi súng đạn”. Nói rồi, lão thợ săn phăm phăm đi về phía căn nhà sàn.
Bình thường, Xích Lợi thấy những người trong thôn khi giết chó cũng buộc chúng dưới gốc cây, và bên cạnh bắc một nồi nước luộc. Nó biết rằng, họa lớn đang đến với mình. Thú tính của nó bộc phát, nó lồng lên hòng muốn thoát khỏi sợi dây rừng. Nhưng sợi dây này còn chắc hơn cả dây nilong, tìm đủ mọi cách đều không cắn được đứt. Nó tru lên đầy bi ai, ánh mắt như cầu cứu hướng về phía Ngải Tô Tô.
Ánh mắt nhòe đi vì nước mắt, Ngải Tô Tô nhìn thấy ông mình đang đi về phía căn nhà sàn, cậu bé nhanh chóng chạy đến bên gốc cây cau, dùng con dao nhỏ gọt quả rừng ra sức cắt dây buộc cho con chó. Trong lúc vội vã, cậu bé đã gọt đứt cả một miếng thịt trên ngón cái, máu tươi nhỏ thành giọt trên cái mõm dầy của Xích Lợi.
Bình thường, Xích Lợi thấy những người trong thôn khi giết chó cũng buộc chúng dưới gốc cây, và bên cạnh bắc một nồi nước luộc. Nó biết rằng, họa lớn đang đến với mình. Thú tính của nó bộc phát, nó lồng lên hòng muốn thoát khỏi sợi dây rừng. Nhưng sợi dây này còn chắc hơn cả dây nilong, tìm đủ mọi cách đều không cắn được đứt. Nó tru lên đầy bi ai, ánh mắt như cầu cứu hướng về phía Ngải Tô Tô.
Ánh mắt nhòe đi vì nước mắt, Ngải Tô Tô nhìn thấy ông mình đang đi về phía căn nhà sàn, cậu bé nhanh chóng chạy đến bên gốc cây cau, dùng con dao nhỏ gọt quả rừng ra sức cắt dây buộc cho con chó. Trong lúc vội vã, cậu bé đã gọt đứt cả một miếng thịt trên ngón cái, máu tươi nhỏ thành giọt trên cái mõm dầy của Xích Lợi.
Xích Lợi đã được tự do, nó lắc lắc đầu, nhẹ nhàng liếm và hôn lên người cậu bé. Đúng lúc đó, cầu thang của nhà sàn kêu lên răng rắc, Thiệu Bàn Ba tay cầm súng bước xuống từ căn nhà. Ngải Tô Tô vội vàng đẩy Xích Lợi và hét lên: Mau chạy đi.
Xích Lợi lùi lại hai bước, nhìn Ngải Tô Tô và Thiệu Bàn Ba với ánh mắt đầy quyến luyến, rồi vội vã quay đầu. Như một chú ngựa đứt cương, nó tung người bay thật cao, qua hàng rào làm bằng tre cao đến hai mét, và chạy về phía núi.
Những chiếc lá đỏ cùng những cánh hoa tươi chao lượn theo làn gió, rụng đầy trên mặt đất.
Vùng núi này nằm trong khu vực bảo tồn thiên nhiên. Cây đa có đến nghìn năm tuổi với vô số rễ phụ đầy trong không trung. Trông chúng giống như những chiếc vòi voi. Những tán cây rừng cao vút như muốn chọc vào trời xanh. Những thân cây thẳng giống như những chiếc cổ của bầy hươu cao cổ. Trong rừng sâu, hươu thường đi với nhau thành bầy đàn, từng đàn chim trĩ đầy màu sắc bay tứ tung. Đúng là một nơi lý tưởng cho động vật hoang dã. Xích Lợi dạo khắp chốn, uống một ngụm nước suối. Thấy đói bụng, nó liền bắt một con cầy ăn.
Kể từ đó, nó trở thành một con chó hoang.
Một buổi chiều, Xích Lợi bắt được một con thủy lộc bên bờ sông Lan Thương. Nó đang ăn ngon lành thì một tiếng động vang lên từ phía bụi rậm. Một bầy chừng 20 con chó rừng từ phía đó xông ra. Dẫn đầu là hai con chó rừng đực, trong đó có một con có một vòng lông trắng ở cổ, giống như được đeo một chuỗi ngọc trai. Con còn lại có cái đuôi màu đen. Bầy chó rừng nhìn thấy con thủy lộc nhuốm máu nằm trên mặt đất, ánh mắt toát lên sự thèm muốn, hung tàn. Chúng tách nhau ra, xếp đội hình thành hình như chiếc quạt tấn công Xích Lợi.
Xích Lợi nhìn hai con chó rừng cầm đầu một cách lạnh lùng. Đứng trước Xích Lợi, bầy chó rừng tỏ ra nhỏ bé, yếu ớt, da bụng dính vào da lưng, có lẽ đã có đến mấy ngày liền chúng không săn được con mồi nào.
Vòng vây của lũ chó rừng càng lúc càng thu hẹp, giờ chỉ còn cách chỗ Xích Lợi đứng chừng hai đến ba bước. Xích Lợi vẫn đang gặm xương con thủy lộc một cách ngon lành. Hai con chó rừng cầm đầu, lùi lại một chút và bắt đầu khom lưng, sau đó tru lên một tiếng và đồng loạt tấn công từ hai phía cả bên phải và bên trái. Xích Lợi không hề vội vã, nó tung người, nhảy lên mỏm đá ở bên cạnh. Đây là mỏm đá cao nhất ven bờ sông, nó phải cao đến chừng hai mét, bốn bề đều dựng đứng. Con chó rừng đực có lông cổ trắng bám sát ngay phía sau Xích Lợi, nó cũng phi lên mỏm đá. Không đợi nó đứng vững, Xích Lợi đã tung chân trước chắc như thanh sắt, đạp nó ngã ngửa. Nhanh như chớp, Xích Lợi nhe hàm răng nhọn, cắn đứt cổ họng con vật. Máu đen thẫm chảy đầy mỏm đá, con chó rừng ngã lăn xuống bờ sông.
Con chó rừng đuôi đen cũng tru lên một tiếng rồi nhảy lên mỏm đá, lần này Xích Lợi cũng nhanh chóng cắn đứt cổ nó.
Cả bầy chó rừng tỏ ra kinh sợ, chúng không muốn bỏ đi, nhưng cũng không dám nhảy lên mỏm đá, chỉ dám đứng dưới, vây quanh và ngước nhìn Xích Lợi. Xích Lợi đưa đôi mắt, giống như một tia chớp, nó nhảy xuống mỏm đá vồ lấy một con chó rừng đực, và cũng nhanh chóng cắn đứt cổ họng nó. Không kịp cho những con chó rừng khác tấn công mình, Xích Lợi lại nhanh chóng nhảy lên trên mỏm đá.
Khi mặt trời lặn, cũng là lúc mà con chó rừng đực cuối cùng trong đàn phải chịu chung thảm cảnh như những người anh em của mình.
Chó rừng là một loài động vật sống theo bầy đàn, những con đực khỏe mạnh sẽ được phong làm thủ lĩnh, một khi thủ lĩnh đã chết thì những con đực khác sẽ lên thay. Nếu tất cả chó rừng đực trong đàn đều chết, thì bầy đàn của chúng sẽ tan rã, chó rừng cái sẽ đem theo con mình gia nhập những đoàn khác.
Lúc này, chừng bảy tám con chó rừng cái tru lên đầy bi thảm, đem theo khoảng mười con chó rừng con, chạy thẳng vào bụi rậm.
Xích Lợi khoan khoái tru lên một hồi dài, nhảy xuống khỏi mỏm đá và đuổi theo, dùng móng vuốt vồ một con chó rừng cái, sau đó dùng đầu hất tung nó lên không trung. Đám chó rừng cái mang theo bầy con sợ hãi bỏ chạy khắp nơi. Xích Lợi chạy lên phía trước, chặn đầu chúng, ép chúng quay lại bờ sông.
Trăng dần cao như trải một lớp bạc trên dòng sông. Xích Lợi chuyển từ tấn công sang vờn lũ chó rừng cái, và để mặc chúng cấu xé con thủy lộc. Đám chó rừng cái cũng không còn hoảng sợ và bỏ chạy nữa.
Từ đó, Xích Lợi trở thành thủ lĩnh của bầy chó rừng này. Tất cả lũ chó rừng, từ chó rừng mẹ đến chó rừng con đều rất kính nể và phục tùng Xích Lợi. Xích Lợi đưa cả bầy chó rừng sống tự do tự tại trong cánh rừng.
Thế nhưng, Xích Lợi vẫn không thể quên được Thiệu Bàn Ba. Chưa bao giờ nó dẫn bầy chó rừng đến gần Trại Ba Tiêu, cho dù đến nay nó vẫn chưa hiểu vì sao mình lại bị đuổi vào rừng sâu.
Việc Xích Lợi bị Thiệu Bàn Ba đánh đập và buộc phải trốn vào rừng sâu là oan ức.
Ngày hôm đó, Thiệu Bàn Ba đang ngắm bắn con lợn rừng, khi di chuyển chân đã dẫm lên ba quả trứng rắn trong tổ trên bãi cỏ. Lúc đó, Thiệu Bàn Ba dồn hết sự chú ý vào con lợn rừng, lão đâu có biết rằng một con rắn mắt kính màu nâu đen đang vươn người về phía trước. Trên cổ, đôi mắt lòng đen ngoài trắng như đôi mắt kính của nó đang giương to lên. Chiếc lưỡi đỏ như máu đang thò ra thụt vào, và miệng thì phát ra những tiếng “phì phì”. Từ phía sau, con rắn đang nhìn chằm chằm vào cánh tay trần của Thiệu Bàn Ba, như sắp muốn...
Thường thì các chú chó đều không dám dây vào đám rắn độc, nhưng trong lúc nguy cấp như thế này Xích Lợi lại bất chấp nguy hiểm xông lên. Đúng lúc đó, nó lại nghe thấy tiếng chủ nhân gọi mình, thế nhưng nó cũng không dám nhả con rắn ra. Hai con vật quần nhau trong đám cỏ, cắn xé... trận chiến chỉ kết thúc khi cái đầu hình tam giác của con rắn bị Xích Lợi cắn rời. Lúc đó, nó mới hổn hển và nhảy ra khỏi đám cỏ, chạy về phía con lợn rừng máu chảy lênh láng đang mắc kẹt giữa hai nhánh cây đa.
Tiếc rằng, Thiệu Bàn Ba lại không nhìn thấy cảnh tượng đó và Xích Lợi cũng không thể nói cho chủ nhân biết.
Thiệu Bàn Ba rất đau lòng khi nghĩ rằng Xích Lợi không trung thành với mình. Ông đã bán khẩu súng săn và quyết định sẽ không tiếp tục làm thợ săn nữa. Ông đã ngồi nhà suốt nửa năm liền. Một ngày cuối hạ đầu thu, để đỡ buồn chán ông đã quyết định giúp đội sản xuất chăn hai con bò.
Sau ngày lễ Khai môn không lâu (người Thái có tục từ ngày 15 tháng 7 đến ngày 14 tháng 10 hàng năm là khoảng thời gian “quan môn”. Trong thời gian này, mọi việc yêu đương cưới hỏi cũng như những hoạt động vui chơi giải trí khác đều không diễn ra. Sau ngày 15 tháng 10 – tức sau ngày lễ Khai môn, mọi việc mới được trở lại bình thường) trong cùng một ngày, hai con bò đó đã sinh được hai chú bê con. Chuyện này khiến Thiệu Bàn Ba hết sức vui mừng. Ban đêm, ông ngủ ngay trong chuồng bò để canh chừng, còn ban ngày ông dẫn chúng đến những vùng cỏ mới, tìm thức ăn.
Một buổi sáng tinh mơ, Thiệu Bàn Ba mang theo cây cung đã cũ, đặt thằng cháu nội Ngải Tô Tô cưỡi lên lưng một chú bò, họ cùng nhau đến khu vực ao bò rừng dưới chân núi chăn bò.
Ao bò rừng thực ra là một vùng đất trũng dài và hẹp, ướt át lại nóng ấm, khắp nơi mọc cỏ linh lăng và cây tam diệp đỏ. Chúng đang nở những bông hoa màu vàng, trắng, xanh và nhiều màu khác nữa. Trên những lá cỏ còn vương những giọt sương mai. Để bò gặm cỏ ở đây ba ngày liền thì ngay cả những chú bò gầy còm cũng sẽ trở nên béo tốt.
Đôi bê con nô đùa trên đám cỏ, lúc thì chạy đến bên suối làm vài ngụm nước mát, lúc lại nép dưới bụng mẹ mút dòng sữa thơm. Bò mẹ hiền lành đứng im một chỗ, vừa nhai những ngọn cỏ non, thỉnh thoảng lại thè lưỡi, liếm lưng chú bê con.
Thiệu Bàn Ba ngắt được bông hoa hồng trắng, hoa nhài vàng và hoa dong giềng trong đám hoa dại, kết thành một vòng hoa đeo lên cổ Ngải Tô Tô. Ngải Tô Tô soi bóng mình dưới làn nước trong vắt của dòng suối, rất sung sướng vì thấy mình giống chàng hoàng tử trăm hoa trong thần thoại. Nó trèo lên lưng một con bò, coi đó như một chú ngựa và hét lên: Phi nào! Con bò chạy lòng vòng quanh bãi cỏ khiến Thiệu Bàn Ba cười vui không ngớt.
Con bò chở theo Ngải Tô Tô chạy một vòng quanh hẻm núi, đột nhiên nó rống lên “bò...”, sợ hãi quay đầu và chạy về phía lũ bê con. Ngải Tô Tô cưỡi trên tấm lưng trần của con bò, không có thiết bị bảo vệ, nên bị hất tung xuống, đầu gối trầy xước. Nó khóc ròng, chân thấp chân cao chạy về mách ông.
Kinh nghiệm mấy chục năm trong nghề thợ săn, khiến Thiệu Bàn Ba biết rằng đang gặp nguy hiểm. Ông giương cặp mắt sắc lẹm như ánh mắt chim ưng về phía chân núi, chợt thấy bụi cây rừng đang chuyển động. Lá khô rụng đầy, một lúc sau, một bầy chó rừng áp sát đến.
Hai con bê con rúc dưới bụng mẹ run lên cầm cập. Ánh mắt của bò mẹ toát lên sự hung dữ pha chút gì đó sợ hãi. Thiệu Bàn Ba gỡ chiếc cung xuống, vỗ vào mông một con bò cái và quát: “Đồ ngốc, chạy đi!” Hai con bò phì lên một tiếng rồi bắt đầu co chân, định về hướng trại Ba Tiêu. Nhưng không kịp nữa rồi, lũ chó rừng đã chia làm hai hướng, tiến đến sát chỗ lũ bò và chặn đường chúng. Đàn bò chỉ còn cách quay lại chỗ Thiệu Bàn Ba, nhìn ông như cầu cứu.
Thiệu Bàn Ba ôm Ngải Tô Tô vào lòng, bình tĩnh quan sát xung quanh. Bầy chó rừng có khoảng chừng hơn 20 con cả lớn lẫn nhỏ, con nào con nấy bụng đều kẹp lép. Lão cũng biết rằng, những con chó rừng đói khát này còn khó đối phó hơn cả hổ. Hối hận vì đã bán mất chiếc súng săn, nếu không, tiếng súng nổ có thể dọa được lũ chó rừng này hoặc ít nhất tiếng súng cũng có thể báo cho người trong thôn biết. Giờ đây, lão chỉ có hơn chục mũi tên bằng tre và một ống nhỏ kiến huyết phong hầu[1] , chắc chắn không thể địch nổi đám đông.
[1] Kiến huyết phong hầu là một loại nhựa cây cực độc, chỉ cần xâm nhập được vào cơ thể con vật sẽ chết. Thợ săn ở Tây Song Bản Nạp đều dùng loại chất độc này bôi vào đầu mũi tên để săn dã thú, thế nên nó còn được gọi là: cây mũi tên độc.
Tình hình rất căng thẳng, tuy nhiên Thiệu Bàn Ba là một tay thợ săn kỳ cựu, nên khi phải đối diện với nguy hiểm ông vẫn rất bình tĩnh. Ông đẩy hai con bê và Ngải Tô Tô vào giữa, để mình và hai con bò mẹ đối phó với lũ chó rừng, phối hợp với nhau thành một vòng bảo vệ tam giác. Hai con bò mẹ mũi phun hơi phì phì, cúi thấp đầu lắc lư hai chiếc sừng vừa ngắn vừa bé, chuẩn bị trận chiến sống còn với bầy chó rừng.
Thiệu Bàn Ba kéo căng dây cung, nhúng một mũi tên tre vào lọ Kiến huyết phong hầu, lắp vào dây cung và bắt đầu tìm kiếm con đầu đàn trong đám chó rừng đó. Nhưng ông ngạc nhiên nhận ra rằng, ngoài những con chó rừng con, thì đám chó rừng này đều là những con chó rừng cái màu xanh, không hề có một con đực trưởng thành nào.
Lúc này, đám chó rừng đã bao vây kín Thiệu Bàn Ba và đàn bò, chúng vừa tru vừa siết chặt vòng vây. Một con chó đực rừng choai choai, có lẽ muốn thể hiện bản lĩnh của mình nên đã xông lên trước, chạy qua chạy lại trước mặt hai con bò mẹ. Nó muốn tìm kẽ hở để lọt vào bên trong. Hai con bò mẹ giương đôi mắt đỏ máu tăng cường phòng ngự.
Thiệu Bàn Ba nheo đôi mắt, giương cánh cung, ngắm chuẩn con chó rừng đực đó, thả tay và vù một tiếng, mũi tên bay trúng mắt con vật. Con chó rừng kêu lên một tiếng thảm thiết, lộn hai vòng trên bãi cỏ, bốn chân chổng ngược lên trời, đạp hai cái rồi nằm bất động.
Đám chó rừng hỗn loạn trong giây lát, nhưng rồi, bốn con chó rừng mẹ và năm con chó rừng con cùng lúc tiến về phía trước, xông thẳng vào hướng Thiệu Bàn Ba. Không vội vàng, Thiệu Bàn Ba nhúng cả năm mũi tên vào lọ thuốc độc, rồi từng mũi tên được bắn ra.
Lần lượt, bốn con chó rừng mẹ và một con chó rừng con trúng tên rồi chết, bốn con còn lại cụp đuôi chạy về đàn.
Đám chó rừng mặc dù đã bị tiêu diệt hết một phần ba nhưng chúng vẫn không chịu rút lui. Thiệu Bàn Ba chỉ còn lại bốn mũi tên trong ống, nhất định phải tìm cách nào đấy để mở được một con đường máu, nếu không khi tên hết chỉ còn cách khoanh tay chờ chết. Thiệu Bàn Ba cõng Ngải Tô Tô trên lưng, dùng dây thừng buộc thật chặt, hai con bò cái đi lại hai bên ở giữa là hai chú bê con đi ngay sau ông. Tất cả đều chạy về phía Trại Ba Tiêu.
Chừng năm, sáu con chó rừng xếp thành một hàng ngang chặn đường, chúng nhe nanh vuốt và gầm gừ. Thiệu Bàn Ba nhanh chân đi về phía trước. “Vù vù” – hai mũi tên bắn trúng hai con chó rừng. Những con khác thấy đồng loại của mình quằn quại trước khi chết cũng bắt đầu run sợ, trốn vào lùm cây. Nhân cơ hội đó, Thiệu Bàn Ba đã thoát khỏi được vòng vây.
Lão chạy về hướng Trại Ba Tiêu được một đoạn bèn quay đầu nhìn lại, nguy quá, lũ bò đã không theo kịp. Sau khi để lão chạy thoát, đám chó rừng đã vây chặt đàn bò. Hơn chục con chó rừng đồng loạt xông lên cắn xé, hai con bò mẹ cúi sát đầu xuống đất, giương đôi sừng nhỏ bé chống lại bầy thú hoang, bảo vệ hai chú bê con. Lũ chó rừng tỏ ra nhanh nhẹn lạ thường, chúng né tránh được cặp sừng, xông vào cắn xé tấm thân nặng nề của hai con bò mẹ. Dọc sống lưng của hai con bò mẹ bị cắn rất nhiều nhát, máu ứa ra, nhưng chúng vẫn không chịu nhượng bộ, cố gắng cầm cự.
Thiệu Bàn Ba tức nổ đom đóm mắt. Lũ bò này là tài sản của tập thể, lẽ nào lại để cho lũ động vật hoang dã cắn xé như vậy. Hơn nữa, ông lại là một thợ săn có uy tín suốt mấy chục qua ở vùng này, ông đã từng giết được bao nhiêu hổ, báo, lợn rừng, lẽ nào hôm nay lại để cho lũ chó rừng ăn thịt đàn bò ngay trước mắt ông. Nếu như vậy, cho dù có nằm trong quan tài ông cũng không nguôi được cơn giận này. Chỉ cần nghĩ tới đó, Thiệu Bàn Ba tức đến nỗi hét lên một tiếng, kéo dây cung, chạy ngược lại, nhắm thẳng hai con chó rừng đang cắn xé trên lưng một con bò mẹ. Nhân lúc đám chó rừng hoảng loạn, hai con bò mẹ nhẹ nhàng hẩy mông hai chú bê con, đẩy chúng về phía Thiệu Bàn Ba.
Ngải Tô Tô được ông cõng trên lưng, vung nắm đấm hướng về lũ chó rừng và hét: “Lũ xấu xa kia, ông tao sẽ giết hết chúng mày!”
Lũ chó rừng dường như không hề sợ hãi trước lời đe dọa đó. Gần nửa đàn đã bị giết nên chúng tỏ ra thận trọng hơn. Sau khi bao vây được Thiệu Bàn Ba và lũ bò, chúng không lập tức xông lên như trước kia, mà chỉ đứng cách chừng 20 bước và tru lên một cách đầy giận dữ.
Thiệu Bàn Ba đã hết mũi tên. Giá như còn khoảng 10 mũi tên nữa, thì ngày mai, chỉ riêng việc lột da chó rừng mang bán cho các cửa hàng trong thị trấn cũng đủ để mua ba khẩu súng báng đen bóng về rồi.
Một lúc sau, lũ chó rừng lại tập hợp nhau lại. Một vài con xông lên trước mặt Thiệu Bàn Ba đầy vẻ thách thức nhằm mục đích thăm dò. Thiệu Bàn Ba kéo căng sợi dây cung, giả vờ như đang ngắm bắn. “Vụt” một tiếng động vang lên. Đám chó rừng nghe thấy âm thanh đáng sợ quen thuộc liền sợ hãi lùi lại.
Nhưng chỉ chốc lát, chúng lại xông lên. Thiệu Bàn Ba lại giả vờ bắn một mũi tên nữa, đám chó rừng lại lùi lại. Cứ như vậy, sự việc lặp lại đến bốn lần.
Một con chó rừng trọc đuôi có vẻ như đã phát hiện ra kế này của Thiệu Bàn Ba, đến lần thứ năm, tất cả những con chó rừng khác đều lùi lại, nhưng nó thì không. Nó nhe nanh vuốt và giương mắt nhìn Thiệu Bàn Ba, rồi đột nhiên lao về phía trước. Hai móng trước như muốn vồ lấy bả vai ông, rồi cắn chặt lấy hầu quản. Rất may, Thiệu Bàn Ba đã đoán trước được, lão nghiêng mình rồi nghiêng mình nhặt lấy cây cung được làm từ gỗ giáng hương, vận hết sức quật vào đầu của con chó rừng trọc đuôi. “Ầm” một tiếng, máu đen và não trắng như đậu phụ của con vật vương đầy trên mặt đất. Con chó rừng trọc đuôi không kịp kêu lên tiếng nào, ngã lăn ra đất. Nhưng đáng tiếc do cú đánh quá mạnh, nên chiếc cung cũng bị gãy làm ba đoạn. Giờ thì ông lão chỉ còn lại tay không.
Đám chó rừng lại được một phen kinh dị, không dám xông lên. Một con chó rừng mẹ cầm đầu, tru lên một tiếng dài, những con khác bắt đầu tru theo. Tiếng tru này rất lạ, nó giống như tiếng khóc của một gã trai lỗ mãng, có cái gì đó khàn khàn nhưng cũng rất chói tai. Tiếng tru lập tức kéo dài, chấn động cả một vùng núi. Ngay cả một người nghe nhiều tiếng tru của hổ báo như Thiệu Bàn Ba cũng thấy nổi da gà. Hai con bò cái khiếp sợ đến mức khuỵu cả chân xuống. Ngải Tô Tô cũng sợ hãi khóc thét lên.
Sau những tiếng tru đó, một tiếng động lớn phát lên từ những đám mây lưng chừng núi, một bóng đen vụt xuất hiện, chạy như bay xuống núi, khi cách vị trí của Thiệu Bàn Ba chừng không xa, nó chợt đứng sững lại.
Con vật vừa đến dường như rất quen thuộc. Ngoại hình của nó không giống với loài chó rừng, mà giống với một chú chó săn dũng mãnh hơn.
Thiệu Bàn Ba đưa tay dụi mắt, quan sát kỹ con chó cao to đang đứng ngay trước mặt. Màu lông vàng với hai dải đen trên lưng đối xứng. Đúng là Xích Lợi, con chó đã bỏ trốn hơn nửa năm trước.
Thiệu Bàn Ba vô cùng tức giận. Đồ súc sinh vong ân bội nghĩa, nó dám xúi giục đám chó rừng đến tấn công chủ nhân. Nếu trong tay vẫn còn một mũi tên độc, lão nhất định phải bắn thủng tim Xích Lợi. Nhưng trong tay lão không còn lấy một mẩu sắt, làm sao đọ được với một con chó còn hung dữ hơn cả hổ đây? Lão đã già, có chết cũng không đáng tiếc, nhưng đáng thương là đứa cháu yêu và đội bò của tập thể cũng phải liên lụy theo. Hơn thế, phải chết dưới hàm răng sắc nhọn của con chó mà một thời lão đã hết mực thương yêu, nó giống như một sự sỉ nhục, lưu truyền đến tận 99 đời sau. Gương mặt của lão thợ săn già, lúc thâm tím lại, lúc lại xám ngoét.
Ngồi trên lưng ông, Ngải Tô Tô cũng nhận được đó là Xích Lợi. Nó không hề tỏ ra sợ hãi khi phải đối mặt với con chó hung hãn đó, thậm chí còn rất vui mừng reo lên: “Xích Lợi, mau cắn chết đám chó rừng đó đi.”
Thiệu Bàn Ba quay mặt về phía sau quát đứa cháu mình: “Cháu hãy im đi”, sau đó đưa bàn tay run rẩy chỉ thẳng vào Xích Lợi và quát: “Đồ súc sinh trời đánh kia, mày là do sói dữ đầu thai, mang linh hồn của quỷ trong mình, sẽ có một ngày mày phải trở thành món ngon trong nồi của đám thợ săn.”
Xích Lợi vẫy vẫy cái đuôi chào mừng Ngải Tô Tô, rồi thè lưỡi liếm hàng răng. Thiệu Bàn Ba cho rằng, Xích Lợi đang chọc tức mình một cách rất tàn nhẫn. Lão giận run lên, rồi đột nhiên thấy như mình đang bước trên mây, toàn thân mềm nhũn. Lão già rồi, sức cùng lực kiệt, chỉ muốn bớt chút cảnh bị hành hạ tinh thần trước khi chết. Lão ngồi phệt xuống đất, hổn hển nói với Xích Lợi: “Muốn cắn thì ngươi hãy nhanh chóng cắn đứt cổ ta đi”. Rồi nhắm mắt lại, hai dòng lệ ứa ra từ cặp mắt già nua.
Thế nhưng, lão đợi rất lâu mà vẫn không thấy động tĩnh gì. Thiệu Bàn Ba cảm thấy rất lạ, mở to mắt nhìn, Xích Lợi vẫn đứng trước mặt và vẫy vẫy đuôi. Đám chó rừng không còn đủ kiên nhẫn chờ đợi nữa, chúng tru lên từng hồi.
Xích Lợi vẫn không hề nhúc nhích. Một lát sau, 12 con chó rừng chia làm hai nhánh áp sát vào Thiệu Bàn Ba.
Đột nhiên, Xích Lợi trừng mắt nhìn lũ chó rừng, và sủa lên ba tiếng. Đám chó rừng như chạm phải điện, ném cho Xích Lợi cái nhìn vừa ấm ức, vừa tức giận.
Xích Lợi chạy về phía con đường mòn dẫn về trại Ba Tiêu, đuổi hết ba con chó rừng đang chặn đường ở đó. Sau đó, chạy lên phía trước mặt Thiệu Bàn Ba, cắn vào ống tay áo của ông và dẫn ông đi theo “lối thoát hiểm” đó.
Thiệu Bàn Ba vẫn chưa hiểu chuyện gì đang xảy ra thì ba con chó rừng đã ngửi thấy mùi máu tanh từ thi thể của đồng loại, đột nhiên chúng tru lên những tiếng kêu điên dại, rồi dẫn theo chín con chó rừng con cùng xông lên, tấn công Thiệu Bàn Ba và đàn bò.
Xích Lợi ném ánh nhìn tức giận về phía bầy chó rừng và tru lên, nhưng chúng vẫn không dừng lại, thế nên nó đã phi thẳng người về phía trước, giống như một mũi tên vừa bật khỏi cung, hết tung người sang bên trái, lại sang phải, dùng đầu húc ngã từng con chó rừng đang nhe nanh vuốt.
Ba con chó rừng mẹ tuyệt vọng bao vây Xích Lợi và cắn xé, nhưng không may hai con chó rừng mẹ còn lại đã cắn chặt được hai chân sau của Xích Lợi, không chịu buông lơi. Hai chân trước của Xích Lợi quỳ xuống, nó không làm gì được, ba con chó rừng con nhân cơ hội đó nhảy phắt lên lưng Xích Lợi và bắt đầu cắn xé.
Xích Lợi kêu lên một tiếng, rồi ngẩng cao đầu, rướn thẳng lưng, hai chân trước bay lên không trung hất tung ba con chó rừng con xuống đất. Nhanh như cắt, hai chân trước của nó đè bẹp hai con chó rừng con, đồng thời miệng cắn đứt chân sau của con còn lại. Sau đó lại tiếp tục moi bụng hai con chó rừng đang nằm dưới chân. Tiếng kêu bi thảm của ba con chó rừng kinh động cả một góc rừng, chúng tháo chạy vào bụi rậm, máu vương vãi khắp nơi.
Thế nhưng, khắp mình mẩy Xích Lợi cũng bị cắn mấy nhát, máu tứa ra từ những vết thương đó. Đặc biệt, hai con chó rừng mẹ vẫn đang cắn chặt đôi chân sau, những chiếc răng sắc nhọn vẫn còn đang nghiến ngấu gặm vào đến tận xương của nó. Xích Lợi không thể quay mình lại, cũng không còn sức để mà chạy nữa, nó chỉ có thể nằm bẹp trên nền đất, đưa mắt ngước nhìn Thiệu Bàn Ba và không ngừng sủa, hy vọng người chủ cũ của mình sẽ nhanh chóng đi khỏi đây.
Thiệu Bàn Ba nhận thấy trước mặt mình chỉ còn lại hai con chó rừng mẹ, dũng khí quay trở lại với lão. Lão nhỏm dậy, chạy đến chỗ hai con chó rừng, dùng hết sức bình sinh tóm lấy hai chân sau của con bên trái, quay nửa vòng rồi quăng nó vào phiến đá cạnh đó. Con chó rừng mẹ chết ngay lập tức.
Con bên phải thấy vậy lập tức thả ngay Xích Lợi, nhảy chồm lên vai của Thiệu Bàn Ba. Do không phòng bị, nên ông lão bị con vật đè ngửa xuống đất. Con thú giơ cao móng vuốt và nhe hàm răng nhuốm máu, chuẩn bị xông vào cắn yết hầu của Thiệu Bàn Ba. Trong tình thế ngàn cân treo sợi tóc đó, Xích Lợi lết đôi chân sau đã lòi cả xương trắng vận hết sức bình sinh lao vào con chó rừng mẹ, nghiến răng cắn mạnh vào cổ nó.
Khi Thiệu Bàn Ba tách được chúng ra, thì con chó rừng mẹ đã chết. Xích Lợi toàn thân cũng mềm nhũn và bất động, hắt ra những hơi thở yếu ớt. Ngải Tô Tô khóc nức nở, nó vòng vào cổ Xích Lợi cái vòng hoa mà ông đã kết cho mình, rồi cởi áo ngoài ra, cùng ông giúp Xích Lợi băng bó vết thương.
Mặt trời đã lên tới đỉnh, sương mù cũng đã tan hết, Thiệu Bàn Ba đuổi đàn bò tấp tểnh vì bị thương, dắt theo Ngải Tô Tô, còn tay kia ôm chặt Xích Lợi đã hôn mê bất tỉnh, bước từng bước nặng nhọc về phía trại Ba Tiêu.
Suốt dọc đường, Ngải Tô Tô không ngừng khóc lóc và kêu gọi thảm thiết: “Xích Lợi, Xích Lợi”. Những hình ảnh dưới gốc cây cau trong ngày lễ té nước như đang nhảy múa trước mặt Thiệu Bàn Ba. Nước mắt ứa ra từ đôi mắt già nua trên khuôn mặt lão.