Sau khi chia tay với phu nhân De Cambes, Canolles trở về phòng mình. Nanon đang đứng bất động giữa phòng, mặt tái nhợt, Canolles bước về phía nàng với một nụ cười buồn bã. Đến gần nàng, chàng đưa bàn tay ra, và nàng đã khụy xuống dưới chân chàng.
- Hãy tha lỗi cho em! - Nàng nói - Canolles, chính em đã dẫn anh đến hiểm nguy khó khăn này, nếu anh có chết thì chính em là nguyên nhân của cái chết đó. Em là một kẻ ích kỷ, chỉ biết nghĩ đến hạnh phúc của mình. Hãy để em ở lại đây và đi đi.
Canolles nhẹ nhàng đỡ nàng dậy:
- Bỏ em ư? Tôi, không bao giờ đâu. Nanon, không bao giờ, em là những gì quý giá của đời tôi. Tôi đã thề sẽ bảo vệ em và tôi sẽ cứu thoát em, nếu không thì thà rằng tôi chết đi.
- Có phải thật lòng anh nói đấy không Canolles? Không nuối tiếc, không do dự?
- Phải. - Canolles mỉm cười nói.
- Cám ơn bạn yêu quý của em, cám ơn anh nhiều lắm. Anh thấy không, cuộc sống mà em đang gìn giữ đây hôm nay em sẽ hy sinh nó mà không một lời than vãn. Bởi vì đến hôm nay em mới biết anh như thế nào. Người ta mang đến cho anh tiền bạc, vậy của cải của em không thuộc về anh hay sao? Người ta mang đến cho anh tình yêu, nhưng trên đời này có ai yêu anh hơn em? Người ta mang đến cho anh chức vụ à? Hãy nghe em, họ sắp tấn công, nếu vậy chúng ta hãy chiêu mộ thêm lính, hãy mua thêm súng ống và đạn dược. Hãy tăng cường lực lượng và chúng ta sẽ chống cự lại. Em sẽ chiến đấu cho tình yêu của em, và cho danh dự của anh. Canolles dũng cảm sẽ đánh bại họ, anh sẽ khiến cho hoàng hậu phải nói rằng chẳng có viên chỉ huy nào dũng cảm hơn anh. Còn cấp bực ư? Em sẽ lo, và khi nào anh giàu có, đầy danh vọng và vinh quang rồi, cứ bỏ rơi em nếu anh muốn, em chỉ giữ lại kỷ niệm để tự an ủi mình.
Mắt Nanon không rời Canolles khi nói và chờ đợi câu trả lời mà mọi người đàn bà đều mong đợi sau những lời quá nồng nhiệt, nghĩa là cũng điên cuồng và bồng bột như những câu đó. Nhưng Canolles buồn bã cúi đầu.
- Nanon! - Chàng nói - Sẽ chẳng bao giờ em phải chịu một thiệt hại, sẽ chẳng bao giờ em phải chịu một sự nhục nhã nào một khi tôi còn ở Saint Georges này. Em cứ an tâm bởi vì em không có gì phải sợ cả.
- Xin cảm ơn anh - Nàng nói - dù rằng đấy chưa phải là tất cả những gì em mong ước.
Và nói với riêng mình: "Than ôi! Ta thua cuộc rồi, chàng không yêu ta nữa".
Canolles bắt gặp ánh mắt nẩy lửa vừa phát ra như tia chớp ấy, sắc mặt nhợt nhạt trong một giây biểu lộ bao nhiêu là đau khổ.
"Hãy rộng rãi cho đến cùng" - Chàng tự nhủ "nếu không thì ta thật là đê hèn".
- Nào, Nanon, chúng ta hãy ra đây, em hãy khoác áo choàng vào và đội mũ lên, không khí ban đêm sẽ giúp em tỉnh táo hơn. Chúng ta sẽ bị tấn công bất cứ lúc nào, tôi phải đi tuần tra đây.
Lòng khấp khởi mừng, Nanon ăn mặc như người tình đã bảo và đi theo chàng.
Canolles là một vị chỉ huy đúng nghĩa. Vào quân đội khi hãy còn nhỏ tuổi nên chàng đã được học tập kỹ lưỡng về nghề nghiệp của mình. Vì thế chàng kiểm tra không chỉ với tư cách một vị chỉ huy, nhưng còn như một nhà chuyên môn. Những viên sĩ quan từng đón tiếp chàng như một kẻ được ưu đãi, và đã tưởng rằng đây chỉ là một ngài tổng đốc để làm biếng, đều bị người chỉ huy ấy lần lượt tra hỏi về những phương cách tấn công và chống trả. Và họ buộc phải công nhận trong chàng thanh niên bảnh bao ấy một vị chỉ huy đầy kinh nghiệm. Những người lớn tuổi hơn cả liền nói với chàng đều kính cẩn. Điều duy nhất mà họ có thể chê nơi chàng, đó là giọng nói quá dịu dàng khi ra lệnh và kiểu cách lịch sự thái quá khi tra hỏi họ. Họ sợ rằng kiểu cách lịch thiệp đó chứa đựng một cá tính yếu mềm. Thế nhưng vì mỗi người đều cảm thấy nguy hiểm đang đến gần, nên mọi mệnh lệnh của viên tổng đốc đều được thi hành một cách nhanh nhẹn chính xác khiến cho viên chỉ huy cũng có những ý nghĩ tốt đẹp tương tự về binh sĩ của mình.
Một đội công binh vừa đến trong ngày hôm ấy, Canolles cho lệnh làm ngay những công việc cần kíp. Nanon muốn đưa chàng về để tránh cho chàng một đêm mệt mỏi như vậy, nhưng hoài công, Canolles vẫn tiếp tục cuộc tuần tra, và chính chàng lại cố ép nàng trở về nơi trú ngụ. Và sau đó, chàng đến nằm trên một tảng đá để có thể trông chừng công việc.
Nhưng, trong khi cặp mắt chàng theo dõi một cách máy móc công việc của những cuốc với xẻng, thì đầu óc của Canolles bị thu hút hoàn toàn không chỉ những sự kiện trong ngày hôm đó, mà còn vào tất cả những chuyến phiêu lưu kỳ lạ mà chàng đã là nhân vật chính. Kể từ ngày chàng gặp gỡ phu nhân tử tước De Cambes, nhưng kỳ lạ thay tâm trí chàng không vượt qua khoảng thời gian đó. Hình như, mãi đến khi ấy chàng mới bắt đầu sống, và cho đến ngày ấy, chàng chỉ sống trong một thế giới khác, với những bản năng thấp hèn và những xúc cảm trọn vẹn. Bắt đầu từ giờ phút ấy trong cuộc đời chàng như có một luồng ánh sáng mang đến cho mọi vật dáng dấp khác hẳn, và trong cái ngày mới kia, Nanon, nàng Nanon đáng thương đã phải nhường chỗ cho một tình yêu khác vừa mới nhen nhúm nhưng mãnh liệt, như những mối tình đã từng chiếm lĩnh cả một cuộc đời ngay khi chúng mới len vào.
Vì vậy, sau những phút trầm tư buồn phiền, pha lẫn với niềm hoan hỉ thanh cao khi biết rằng phu nhân De Cambes yêu mình, Canolles đành phải tự thú nhận rằng chỉ có bổn phận mới buộc chàng phải giữ gìn danh dự, chứ tình thân của chàng đối với Nanon không còn là một yếu tố quyết định nữa.
Đáng thương cho Nanon! Canolles đã gọi thứ tình cảm mà chàng dành cho nàng là tình thân ái. Thế nhưng, trong tình yêu, điều đó khá gần với sự thờ ơ.
Cả Nanon cũng còn thức, bởi vì nàng chưa muốn bị nằm. Đứng bên cửa sổ, khoác mình trong chiếc áo choàng rộng màu đen để không ai trông thấy được nàng dõi theo. Không phải là mặt trăng mờ nhạt và u hoài đang nấp mình sau những đám mây, không phải những thân liễu đang duyên dáng đong đưa trước làn gió đêm, mà là sự xa cách đang hình thành, chầm chậm và nặng nề. Trong tâm tưởng người tình, trong bóng người đang co mình trên tảng đá, bên ánh lửa leo lét kia, nàng như thấy bóng ma của hạnh phúc đã qua.
Ngày đến, tận khi đó Canolles mới trở về phòng mình. Nanon cũng đã trở về phòng nàng, bởi vậy chàng không biết là nàng đã thức suốt đêm. Chàng thay y phục chỉnh tề, tập hợp quân đội lại. Đi tuần tra những nơi đặt thần công nhất là những nơi nnìn ra bờ bên trái của con sông Georges, ra lệnh đóng cửa cảng nhỏ lại cho xiềng lại bằng xích sắt, chế ra những loại xà lan chở những loại súng pháo loại nhẹ, duyệt qua binh sĩ của mình, khuyến khích với họ với lời nói bóng bảy và hùng hồn và chỉ có thể trở về vào lúc mười giờ.
Nanon chờ chàng với nụ cười trên môi. Đó không còn là nàng Nanon kiêu hãnh và kiêu ngạo mà tính khí thất thường đã từng làm cho chính ngài D Epernon phải điên đầu. Đây là một người tình rụt rè, một kẻ nô lệ sợ sệt, chẳng dám đòi hỏi người khác yêu mình, nhưng chỉ xin phép được yêu.
Ngày trôi qua, không một biến cố nào khác ngoài đợt chuyển biến trong tấn thảm kịch nội tâm đang diễn ra trong tâm hồn hai người trẻ tuổi ấy. Những người liên lạc do Canolles gửi đi lần lượt trở về. Không ai mang về một tin tức rõ rệt, chỉ biết rằng Bordeaux đang có một cảnh náo loạn, rõ ràng là ở đó người ta đang chuẩn bị một điều gì quan trọng.
Thật vậy, De Cambes trở về thành phố, cố gắng cất giấu những chi tiết của cuộc gặp gỡ trong tận đáy lòng mình, đã báo kết quả cho Lenet. Dân chúng Bordeaux lớn tiếng đòi hỏi đảo Saint Georges phải thuộc về họ. Nhiều đám đông tự nguyện xin theo cuộc chinh phạt, những người chỉ huy chỉ ngăn họ lại với lý do là thiếu người chỉ huy cuộc chinh phạt ấy, và cũng không có đủ binh sĩ đã được huấn luyện đầy đủ. Lenet lợi dụng lúc ấy để đưa ra tên của hai vị công tước đề nghị sử dụng quân đội ấy. Dân chúng nhiệt liệt reo hò và yêu cầu mở cửa thành, ngay cả những kẻ mới hôm qua đây còn đóng kín, không muốn tiếp đón ai.
Lenet vội mang tin mừng đó đến và quận chúa cho họp ngay ban tham mưu.
Claire cáo bệnh để khỏi tham dự vào bất cứ quyết định nào chống lại Canolles và rút về phòng mình để khóc cho thỏa.
Từ phòng riêng, nàng nghe những tiếng reo hò đe dọa của dân chúng. Tất cả đều chống lại Canolles.
Chẳng bao lâu tiếng trống vang lên, những đội quân tập hợp lại, các quan chức phát cho dân chúng súng, hỏa mai và các ngọn thương, súng thần công được kéo ra, thuốc súng được phân phát, và hai trăm chiến thuyền sẵn sàng ngược dòng Garonne vào ban đêm nhờ thủy triều lên cao, trong khi ba ngàn người đóng ở bên trái của con sông, sẽ tấn công trên đất liền.
Đội quân đường biển sẽ được chỉ huy bởi D Espanet, cố vấn của hội đồng, một người dũng cảm và thông minh, và đội quân trên bộ được chỉ huy bởi ngài De La Rochefoucauld. Ông này cũng vừa vào đến thành phố với khoảng hai ngàn người. Ngài công tước De Bouillon sau ngày mai mới đến cùng với một vài người khác. Bởi vậy, ngài De La Rochefoucauld rất nôn nóng muốn tấn công nhanh để vượt trước đồng nghiệp mình.