Bởi mất mùa lên kinh kiếm sống
Huyện lương hương bị cưóp vợ yêu
Nho môn nhã tụng thiết phương ngôn
Trạch minh trác thiện tác cơ thiên
Tùng dung trung đạo vô tư khúc
Đạo dữ tam tài bỉnh tượng liên
Nhất thể đồng xuân tạm tình diệu
Trí thành trí cách phúc lộc nguyên
Bàn Cổ chí kim tùng đầu luận
Na hữu khi tâm đắc tự nhiên.
Dịch thơ:
Lời dạy cửa nho của thánh hiền
Điều hay viết lại lấy vài thiên
Trung dung 1 đạo giữ không thiên lệch
Đạo với tam tài 2 vốn nối liền
Một vẻ cùng xuân tam diệu 3 sáng
Rất thành rất đức phúc khơi nguồn
Ngẫm từ Bàn Cổ 4 đến nay nhỉ
Lươn lẹo nào đâu được sống yên.
Vào những năm thời Càn Long của nhà Đại Thanh, tại thôn Kim Gia Doanh, huyện Dương Tín, phủ Võ Định, tỉnh Sơn Đông có một vị tiến sĩ tên gọi Kim Hảo Thiện, lấy vợ họ Vương, sinh được hai người con gái. Con gái lớn tên gọi Kim Thư, con gái nhỏ tên gọi Phương Anh. Năm ấy Kim Thư mười sáu tuổi, Phương Anh mười bốn, đều ở trong khuê phòng học may vá, thêu thùa. Hai chị em họ dung mạo đẹp tựa thiên tiên, cả nhà bốn người vui vẻ sống với nhau. Không ngờ vùng Sơn Đông mấy năm liền bị thiên tai, không thu hoạch được chút gì, cuộc sống ngày càng khổ cực. Kim Hảo Thiện bèn bàn với vợ là Vương thị nói:
- Vùng quê ta mất mùa, không có thu hoạch. Theo ngu ý của ta, bốn người nhà ta tạm thời lánh nạn, lên kinh đô kiếm sống qua ngày. Đợi khi nào quê hương được mùa, ta sẽ trở về. Không biết ý của phu nhân thế nào.
Vương thị trả lời, nói:
- Thiếp phận nữ lưu, không tỏ việc bên ngoài, mọi chuyện đều tùy theo sự sắp đặt của chàng.
Kim Hảo Thiện nói:
- Nếu vậy, ta chỉ còn cách đi tìm con đường sống. Lẽ nào chịu ở đây chờ chết. Phu nhân hãy thu xếp đồ tế nhuyễn, bọc trong chăn. Ngày mai, chúng ta sẽ lên đường. Ta đi tạm biệt các nhà hàng xóm, nhờ họ trông nom cửa nhà hộ.
Nói rồi, đi ra ngoài. Ba mẹ con Vương thị thu xếp hành lí xong xuôi, trời đã ngả hoàng hôn. Kim Hảo Thiện bước vào phòng, cơm nước xong xuôi, cả nhà đi nghỉ.
Ngày hôm sau, dùng bữa sáng xong, Kim Hảo Thiện vai vác hành lí, ba mẹ con Vương thị theo sau, cùng ra khỏi nhà, khóa cửa lại cẩn thận, rời khỏi thôn làng, nhằm đường lớn dẫn tới kinh thành thẳng tiến. Đói ăn, khát uống, đêm nghỉ, ngày đi vài hôm sau, họ đã tới vùng ngoại ô thuộc huyện Lương Hương. Kim Hảo Thiện đưa mắt nhìn phu nhân, nói:
- Tới đây là tốt rồi! Phía trước là huyện thành Lương Hương, cách kinh thành không còn xa nữa. Chúng ta hãy nghỉ ngơi một chút rồi sẽ vào huyện thành.
Lại nói chuyện phía Đông Nam huyện thành Lương Hương có một thôn tên gọi Lý Gia Trại, trong trại có một nhà thổ hào ác bá. Nhà được hai anh em. Người anh tên gọi Lý Hồng, người em tên gọi Lý Đường. Chúng chuyên cướp bóc người, chiếm đoạt nhà cửa ruộng đất, không một tội ác nào chúng không làm.
Chúng cậy có anh họ là Dạ Lý Hồng ở trong triều. Dạ Lý Hồng là người của đội tương hoàng kì, quan tước hàng tướng, em gái lại là Tây cung phi tử, suốt ngày được ở bên Hoàng thượng nên trong triều chẳng coi ai ra gì, mục hạ vô nhân. Lại nói chuyện ác bá Lý Đường, Lý Hồng hôm đấy ngồi rỗi trong thư phòng, buồn chán, vô vị bèn dặn lũ ác nô chuẩn bị kiệu tới nha môn huyện Lương Hương, nói chuyện phiếm với Quách lão đại gia. Lũ ác nô khiêng tới hai cỗ kiệu lớn, hai tên ác bá rời khỏi thư phòng, lên kiệu. Đám ác nô nhảy lên lung ngựa, tiền hô hậu ủng nhằm huyện Lương Hương thẳng tiến.
Đi được nửa đương, chợt thấy bên đường có đôi vợ chồng, tuổi độ trung niên, lại có hai cô con gái đang độ mười lăm, mười sáu dung nhan như hoa như ngọc. Lý Hồng dặn thủ hạ qua cướp gái, Lý Đường nói:
- Đừng vội ra tay! Anh không nghe người ta nói sao: Nay có Lưu Đồng Huân phụng chỉ rời kinh đi tuần tra biên giới, mang theo ba cỗ dao chém, hai thanh bảo kiếm, có quyền chém trước tâu sau. Nay nếu anh em ta làm vụ này, ngộ nhỡ bị Lưu Đồng Huân biết được, đừng nói là hai anh em ta sẽ phải chết mà ngay cả anh họ Dạ Lý Hồng cũng sẽ bị tội lây, không gánh vác nổi.
Lý Hồng nói:
- Vậy thì ta bỏ qua sao?
Lý Đường nói:
- Tôi có một kế, anh ghé sát tai lại đây, ta sẽ làm thế này, thế này...
Lý Hồng nghe xong, lòng vui hớn hở, lập tức dặn bọn kiệu phu hạ kiệu.
Lý Hồng, Lý Đường bước tới trước mặt Kim Hảo Thiện, chắp tay trước ngực, mặt tỏ vẻ hớn hở, thi lễ, giả đò nói:
- Anh họ vẫn khỏe đấy chứ?
Kim Hảo Thiện không biết chúng là ai, thấy chúng chào hỏi, chỉ biết ngây người sững sờ. Lý Đường nói:
- Mười mấy năm không gặp, chắc anh không nhận ra hai người em họ này rồi. Đây không phải là nơi nói chuyện. Hãy về nhà rồi sẽ hàn huyên.
Rồi sai gia nô dẫn ba con ngựa tới, nói:
- Ba người chúng ta hãy cưỡi ngựa. Chị dâu và các cháu ngồi kiệu. Đám gia nô sẽ giúp mang hành lí.
Không lâu sau, họ đã tiến vào Lý Gia Trại. Tới trước cửa nhà xuống ngựa, kiệu phu khiêng kiệu vào tận trong sân, hạ kiệu. Lý Hồng dặn dò a hoàn dẫn ba mẹ con Vương thị vào nhà sau, sai người dò hỏi họ tên, mới biết là họ Kim, ngươi vùng Sơn Đông.
Lý Đường, Lý Hồng dẫn Kim Hảo Thiện vào tiền sảnh, ngồi nói chuyện. Gia nô dâng trà lên. Trà nước xong xuôi lại bày tiệc rượu mời Kim Hảo Thiện ngồi lên ghế trên. Kim Hảo Thiện từ chối không xong, nói:
- Lần đầu gặp mặt. Sao dám quấy nhiễu như vậy.
Lý Hồng nói:
- Anh họ tới đây có khác gì người trong một nhà. Sao lại nói lời khách khí làm vậy.
Kim Hảo Thiện nghe vậy, trong lòng buồn rầu nghĩ thầm: "Ta không quen biết họ. Họ lại nói ra tên họ của ta. Tuy ta có họ hàng mang họ Lý nhưng không phải ở đây. Chắc do nhiều năm không gặp, thay đổi chỗ ở. Có lẽ ta với họ có họ thật".
Trong lòng ngần ngừ chẳng biết phải tính sao. Ba người ngồi xuống, rượu được ba tuần, thức ăn gắp được vài miếng, Lý Hồng nói:
- Anh họ! Hôm nay mang theo gia quyến, không biết định đi đâu?
Kim Hảo Thiện nói:
- Vùng Sơn Đông bị thiên tai mất mùa. Ta phải mang gia quyến lên Bắc Kinh nương tựa người thân kiếm sống. May ra kiếm được chức quan, nhà cửa thoát khỏi cảnh bần hàn. Do đó, ta mới dẫn gia quyến lên kinh.
Lý Hồng nói:
- Việc gì phải nương tựa người khác. Dạ Lý Hồng là anh họ của chúng ta, vốn giữ chức thư tướng đương triều. Bọn đệ viết một phong thư tiến cử, huynh hãy mang tới tướng phủ, tất sẽ được trọng dụng, lo gì không có được chức quan. Tới lúc ấy hãy trở về đón gia quyến. Huynh thấy thế nào?
Kim Hảo Thiện nghe vậy, nói:
- Đa tạ ý tốt của em họ.
Lý Hồng lập tức gọi gia nô mang đồ văn phòng tứ bảo tới, mài mực thật đặc, chấm bút thật no "soạt", "soạt", "soạt" viết như nước chảy hoa trôi, không lâu sau đã viết xong bức thư tiến cử. Kim Hảo Thiện đứng bên cạnh xem, thấy bức thư tiến cử này viết rất chu đáo, trong lòng vô cùng hoan hỉ. Lý Đường nói:
- Anh họ, hãy nghỉ lại đây một đêm. Ngày mai dậy sớm lên kinh, sẽ tới kinh thành sớm thôi.
Kim Hảo Thiện gật đầu ưng thuận. Lý Hồng ra ngoài dặn gia nô chuẩn bị một con ngựa trắng, đợi sáng mai Kim Hảo Thiện sẽ cưỡi lên kinh. Lại lén sai Phi Thủy Vương Bưu đợi giữa đường giết Kim Hảo Thiện, nói:
- Sau khi thành công, cả ngựa lẫn hành lý, tiền bạc đều thưởng cho ngươi cả.
Vương Bưu nhận lệnh lên đường.
Dùng cơm tối xong, ba người ngủ chung một giương, tính cách vô cùng thân thiết. Sáng sớm hôm sau trở dậy dùng điểm tâm xong, Lý Đường, Lý Hồng đưa mắt nhìn Kim Hảo Thiện, nói:
- Anh họ chuyến này lên kinh, bọn đệ ở đây chờ nghe tin tốt lành. Đây có mười lạng bạc, hai xâu tiền đồng, anh hãy nhận lấy làm tiền đi đường coi như chút lòng thành của anh em đệ.
Kim Hảo Thiện đành phải nhận lấy, nói:
- Chị dâu và hai cháu phải ở lại đây quấy nhiễu vài ngày. Mong hai em hãy chăm sóc họ.
Lý Đường, Lý Hồng nhất tề nói:
- Đó là lẽ tự nhiên. Anh họ không cần bận tâm.
Ba người dắt tay nhau rời khỏi tiền sảnh, tiến ra ngoài cửa lớn Kim Hảo Thiện lên ngựa, chắp tay bái biệt, lên đường lớn, nhằm hướng kinh thành thẳng tiến.
Đang đi trên đường, chợt thấy từ khu rừng rậm có một người nhảy vọt ra. Người ấy đầu bịt kín bằng một chiếc khăn hoa, mình mặc áo chèn, quần gọn gàng, vải hoa quấn chân, giận giày vẫy cá diện mạo tựa hung thần, tay cầm một thanh đao, đứng trước đầu ngựa quát lớn:
- Ngươi chạy đi đâu!
Kim Hảo Thiện sợ run cầm cập, miệng nói:
- Xin hảo hán chớ nổi giận. Đây có hành lí và ngựa, ngài hãy dắt đi, tha cho tôi mạng này. Tôi thực không dám quên đại ân của hảo hán.
Vương Bưu nghe vậy, nở nụ cười nhạt, nói:
- Kim Hảo Thiện? Hôm nay cho ngươi chết một cách rõ ràng. Thiết nghĩ ngươi cũng không thể nào chạy nổi. Ta cũng nói thực cho ngươi biết: Anh em nhà họ Lý sai ta tới đây chặn đường giết ngươi. Họ vốn là em họ thư tướng đương triều Dạ Lý Hồng, nhận xằng ngươi là anh họ của họ, bởi họ thấy hai người con gái của ngươi dung mạo xinh đẹp, nên mới lừa cả nhà bốn người nhà ngươi vào phủ, lại bày kế tống ngươi lên kinh, sai ta đây đợi sẵn giết ngươi đi. Họ sẽ cùng hai người con gái của người bái đường thành thân. Ta đã nói xong, ngươi có chết cũng không phải làm quỷ hồ đồ.
Kim Hảo Thiện nghe xong, lúc này mới bừng tỉnh mộng, vội vàng xuống ngựa, quỳ trên nền đất, cầu xin tha mạng. Ác tặc Vương Bưu nói:
- Ta phụng mệnh tới đây, sao thể tha mạng cho ngươi được?
Nói xong, một đao giết chết Kim Hảo Thiện, vơ lấy hành lí, nhảy lên lưng ngựa, trở về phủ đưa cho Lý Đường, Lý Hồng kiểm chứng. Kể lại cho chúng nghe một lượt chuyện giết Kim Hảo Thiện ra sao.
Lý Đường, Lý Hồng nghe vậy, trong lòng vô cùng mừng rỡ, vội chạy tới nhà sau, gặp Vương thị, chắp tay vái, nói:
- Mời mẹ vợ ngồi lên ghế trên. Lâu nay mẹ vẫn mạnh giỏi chứ?
Vương thị nghe vậy, nghiêm sắc mặt, nói:
- Hai ngươi thực là vô lí, tại sao lại xưng hô như vậy? Hãy nói cho rõ xem nào.
Lý Đường, Lý Hồng mỉm cười, nói:
- Nếu bọn con không nói, mẹ làm sao biết được. Chỉ vì anh em con ra khỏi nhà có việc, dọc đường thấy hai người con gái của mẹ thực là xinh đẹp, nên mới vờ nhận làm em họ, lừa mọi người tới nhà này. Sau đó bày kế đuổi chồng mẹ đi, sai người chặn đường cướp của, giết chết. Con đã sai người dùng quan tài tốt khâm liệm ông ta, mời cao tăng, cao đạo cúng tế để oan hồn của ông ta được siêu sinh. Hôm nay, hai anh em con nhất định phải cùng hai người con gái của mẹ bái đường thành thân. Do đó mới xưng hô như vậy.
Vương thị nghe vậy, lòng đao như dao cắt, bất giác cất tiếng khóc ròng, đưa tay chỉ mặt chúng, lớn tiếng chửi mắng:
- Giỏi cho lũ ác tặc. Ngươi không sợ thương thiên hại lí, báo ứng tuần hoàn, trong nhà bay hiện còn chị gái, em gái, cô dì, thím mợ. Sao các ngươi không bái đường thành thân với họ, lại cậy quyền cậy thế chèn ép người nơi khác như bọn ta? Các ngươi gây lắm điều ác nghiệt, lưới trời lồng lộng, thưa mà khó lọt. Chúng bay nuôi con trai sẽ thành giặc, nuôi con gái sẽ thành kĩ. Cả nhà bay sẽ chết không có đất chôn thây.
Lý Đường, Lý Hồng nghe vậy, nổi giận đùng đùng, ra lệnh:
- Lôi mụ già này xuống, giam vào căn phòng phía Nam.
Lũ ác nô lập tức ứng tiếng, nhất tề ra tay, kẻ lôi, người đẩy Vương thị ra ngoài.
Kim Thư, Phương Anh thấy mẹ bị lũ ác nô lôi ra khỏi phòng, không biết lành dữ ra sao, bất giác mày liễu dựng ngược, mắt phượng trợn tròn, đưa tay chỉ thẳng vào mặt Lý Đường, Lý Hồng chửi mắng:
- Giỏi cho hai tên súc sinh mặt người dạ thú, khốn nạn vô cùng. Ngươi hãy mở to mắt ra mà nhìn xem bà đây là loại người gì? Trong nhà ngươi cũng có chị có em, sao ngươi không cùng họ bái đường thành thân? Muốn bà đây nghe theo bọn ngươi ư? Chỉ khi nào chết mới được toại nguyện.
Rồi lại lớn tiếng chửi chúng là loại giặc này giặc nọ luôn mồm. Lý Đường, Lý Hồng bị chửi, bất giác, nổi giận cành hông, dặn dò lũ a hoàn:
- Trói hai con tiện tì này lại cho ta, treo chúng trong tàu ngựa, dùng roi da thấm nước mà đánh, xem chúng có chịu bái đường thành thân hay không.
Đám a hoàn tuân lệnh. Một đám xông lên, định trói Kim Thư Phương Anh lại, chợt nghe một ả đại a hoàn, tên gọi Xuân Hồng, nói:
- Các em chớ ra tay vội.
Đám a hoàn nghe vậy, lập tức dừng tay. Xuân Hồng tới trước mặt hai tên ác bá, nói:
- Hai vị lão gia, chớ nên đánh đập hai chị em chúng. Ngộ nhỡ đánh chúng thành tật hoặc đánh đến nỗi khắp người bầm dập, thâm tím thì còn làm lễ bái đường thành thân san được? Theo ngu kiến của nô tì, hai vị lão gia hãy giao hai chị em ả cho nô tì mang tới lãnh lầu, để nô tì khuyên nhủ chúng. Nếu chúng ưng thuận thành thân thì thôi. Nếu không nghe theo, sẽ không cho chúng ăn uống. Nô tì sẽ canh giữ chúng thật nghiêm, bảo đảm chúng muốn sống cũng không được, muốn chết cũng không xong. Lo gì chúng không chấp nhận thành thân? Vậy chẳng hay hơn đánh đập chúng sao?
Hai tên ác bá nghe vậy, trong lòng vô cùng vui mừng, nói:
- Cứ làm theo kế của ngươi.
Không biết câu chuyện sau này ra sao. Mời quý vị xem tiếp hồi sau sẽ rõ.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
1 Trung dung. đạo xử thế của nhà nho.
2 Tam tài: trời đất người.
3 Tam diệu: như tam tinh: ba ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Liệp hộ.
4 Bàn Cổ. ngươi sinh ra đầu tiên trong thần thoại Trung Quốc.