EM LÀM ƠN IM ĐI, ĐƯỢC KHÔNG?
1
Khi Ralph Wyman mười tám tuổi và lần đầu tiên xa nhà, cha anh, hiệu trưởng Trường tiểu học Jefferson và là cây trumpet solo trong ban nhạc của Câu lạc bộ Weaverville Elks, dạy anh rằng đời là một chuyện nghiêm chỉnh, một cuộc mạo hiểm đòi hỏi sự mạnh mẽ và chí hướng ở một người trẻ tuổi vừa mới khởi đi, một con đường lắm chông gai, đó là điều ai cũng biết, nhưng cũng nhiều tưởng thưởng, cha Ralph Wyman tin vào điều đó và bảo anh thế.
Nhưng khi ở đại học Ralph mù mờ về phương hướng. Anh vừa nghĩ rằng mình muốn trở thành bác sĩ vừa nghĩmìnhmuốn trở thành luật sư, anh học vài khóa y khoa sơ cấp, vài khóa về lịch sử pháp quyền và luật kinh doanh, nhưng rồi xác định rằng mình chẳng có sự trơ lì cần thiết cho ngành y lẫn khả năng đọc triền miên cho ngành luật, đặc biệt là khi phải đọc về tài sản và thừakế. Mặc dù thỉnh thoảng đăng ký học các lớp về khoa học và kinh doanh, Ralph vẫn học cả các lớp triết học và văn chương và cảm thấy mình như đang trên ngưỡng của một sự tự khám phá lớnlao. Nhưngđiều ấy chẳng bao giờ đến. Chính trong thời gian này, khoảng thời gian sa sút nhất như về sau anh tự nhận, Ralph tin rằng anh gần như sụp đổ; anh đàn đúm và đêm nào cũng say bét nhè. Anh uống nhiều đến độ tiếng tăm nổi như cồn và mọi người gọi anh là "Jackson", theo tên người bartender ở quán The Keg.
Rồi, năm thứ ba đại học, Ralph bắt đầu chịu ảnh hưởng của một giáo sư có sức lôi cuốn đặc biệt. Đó là tiến sĩ Maxwell; Ralph không bao giờ quên ông được. Ông đẹp trai, duyên dáng, trạc ngoài bốn mươi, phong thái tinh tế, giọng nói phảng phất chất miền Nam. Ông đã từng đi học ở Vanderbilt, nghiên cứu ở châu Âu, rồi cộng tác với một vài tạp chí văn chương bên bờ Đông. Sau này Ralph bảo gần như chỉ qua một đêm là anh quyết định theo nghề dạy học. Anh bỏ rượu, bắt đầu chú tâm học hành, và chỉ trong một năm được bầu vào Omega Psi, hội thân hữu báo chí toàn quốc; anh trở thành hội viên Câu lạc bộ tiếng Anh; được mời tới dự cùng cây đàn cello mà đã ba năm anh không sờ đến, tham gia nhóm nhạc thính phòng sinh viên vừa mới thành lập; thậm chícòn đắc cử chức thư ký của lớp vào năm cuối. Đúng lúc đó anh gặp Marian Ross - một cô gái mảnh mai xinh xắn với nước da nhạt màu, người đã ngồi cạnh anh trong lớp học về Chaucer.
Marian Ross để tóc dài, thích mặc áo thun cao cổ và luôn đeo một túi xách da dây dài đong đưa trên vai. Đôi mắt cô to, như thâu hết mọi vật vào trong một cái nhìn. Ralph thích đi chơi với Marian Ross. Họ cùng đến quán The Keg và một vài chỗ khác mà mọi người hay đến, nhưng họ không bao giờ để chuyện đi chơi hay chuyện đính hôn mùa hè năm sau len vào chuyện học. Họ là những sinh viên nghiêm túc, và hai bên cha mẹ cuối cùng tán thành chuyện hai người. Mùa xuân, họ cùng đi thực tập tại một trường trung học ở Chico, và vào tháng Sáu, họ cùng vượt qua kỳ thi tốt nghiệp. Hai tuần sau họ làm đám cưới ở nhà thờ St. James thuộc Tân giáo.
Đêm trước đám cưới, tay trong tay, họ nguyện mãi mãi giữ gìn niềm hứng khởi và vẻ bí ẩn của cuộc sống hôn nhân.
Họ lái xe đến Guadalajara hưởng tuần trăng mật và mặc dù cả hai thấy thích thú khi viếng thăm những nhà thờ đổ nát và những bảo tàng tranh tối tranh sáng cũng như những chiều đi mua sắm, khámphá chợ búa, Ralph thầm kinh sợ tình trạng bẩn thỉu và sự phóng đãng công khai mà anh nhìn thấy, và muốn nhanh quay vềvới sự an toàn của California. Nhưng cái cảnh tượng mà anh luôn nhớ và cũng làm anh cảm thấy bất an nhất thì chẳng liên quan gì đến Mexico cả. Đó là một buổi chiều muộn, gần như là tối, Marian đứng chống tay bất động tì lên hàng lan can sắt của casita[1] họ thuê trong khi Ralph đi về từ con đường bụi mù bên dưới. Mái tóc cô xõa dài trước vai, cô không nhìn anh mà nhìn vào cái gì đó xa xăm. Cô mặc váy trắng, choàng khăn màu đỏ tươi quanh cổ, và anh có thể nhìn thấy ngực cô phập phồng sau lớp vải trắng. Anh kẹp một chai rượu vang sẫm không dán nhãn dưới cánh tay, và cảnh tượng này gợi lên ởRalph một cái gì đó như trong một cuốn phim, một khoảnh khắc hết sức kịch tính mà Marian vào vai thật trọn vẹn còn anh thì không.
[1] :Tiếng Tây Ban Nha trong nguyên bản: ngôi nhà nhỏ
Trước khi đi hưởng tuần trăng mật họ đã nhận dạy ở một trường trung học ở Eureka, một thị trấn thuộc vùng chuyên đốn gỗ ở phía Bắc tiểu bang. Được một năm, sau khi họ thấy chắc chắn rằng ngôi trường và thị trấn này đúng là nơi họ muốn gắn bó, họ mua một ngôi nhà ở quận Fire Hill. Ralph cảmthấy, mà không cần thực sự nghĩ ngợi nhiều, rằng anh và Marian hiểu nhau một cách hoàn hảo - ít nhất đến mức mà hai con người có thể hiểu được về nhau. Hơn nữa, Ralph cảm thấy anh tự hiểu mình - cái gì anh có thể làm, cái gì không, và anh đang đi về đâu bằng sự đánh giá thận trọng về bản thân.
Hai con của họ tên là Dorothea và Robert, giờ một đứa đã năm tuổi, một đứa bốn tuổi. Vài tháng sau khi sinh Robert, Marian được mời làm giáo viên tiếng Pháp và tiếng Anh ở một trường trung cấp ngoài rìa thị trấn, còn Ralph vẫn dạy ở trường trung học. Họ tự cho mình là một đôi hạnh phúc, cuộc sống hôn nhân của họ cho đến giờ này chỉ có một trục trặc duy nhất xảy ra lâu rồi, vào mùa đông cách đây hai năm. Kể từ đó họ chưa bao giờ nhắc lại. Nhưng đôi khi Ralph nghĩ về chuyện ấy - thật lòng, anh phải thừa nhận rằng càng ngày anh càng hay nghĩ về chuyện ấy. Những hình ảnh ghê sợ ngày càng hiện rõ trong mắt anh, những chi tiết không thể chịu đựng được. Vì anh đinh ninh rằng vợ anh đã từng một lần phản bội anh với một gã tên là Mitchell Anderson.
Nhưng bây giờ là một đêm Chủ nhật tháng Mười một, bọn trẻ đã ngủ say còn Ralph cũng buồnngủ, anh ngồi trên ghếsofa chấm bài, tiếng radio văng vẳng ra từ nhà bếp nơi Marian đang là quần áo, và anh cảm thấy hạnh phúc ngập tràn. Anh ngắm nhìn tập bài trước mặt anh một lúc rồi xếp chúng lại và tắt đèn.
"Xong rồi hả anh?" Marian mỉm cười hỏi khi anh đi vào nhà bếp. Cô đang ngồi trên một cái ghế cao, và cô dựng đứng bàn là dậy như thể đang đợi sẵn anh.
"Còn lâu," anh nhăn mặt nói, vứt xấp bài lên bàn bếp.
Cô bật cười - cái cười rạng rỡ, vui sướng - ngẩng mặt lên đợi được hôn, và anh hôn nhẹ lên má cô. Anh kéo ghế ngồi xuống, ngả người ra sau tì trên chân ghế ngắm vợ. Cô lại mỉm cười rồi hạ mắt xuống.
"Anh hơi buồn ngủ," anh nói.
"Cà phê nhé?" cô hỏi, chồm người qua và lấy mu bàn tay chạm vào bình pha cà phê.
Anh lắc đầu.
Cô cầm điếu thuốc đang cháy dở trong gạt tàn lên, rít một hơi trong lúc nhìn xuống sàn nhà, rồi đặt điếu thuốc lên lại cái gạt tàn. Cô nhìn chồng, nét ấm áp tràn gương mặt. Cô cao, vóc nguời mềmmại, ngực cao, eo thon, và cặp mắt to, tuyệt vời
"Anh có bao giờ nghĩ về bữa tiệc ấy không?" côhỏi, vẫn nhìn anh.
Anh giật mình ngọ ngoạy trong ghế, và anh nói, “Bữa tiệc nào? Em định nói bữa tiệc cách đây hai, banăm?”
Cô gật đầu.
Anh đợi, và khi thấy cô không giải thích gì thêm, anh nói, "Có chuyện gì? Sao em mang chuyện đó ra, có chuyện gì thế?" Rồi tiếp: "Rốt cuộc là đêm đó anh ta hôn em, đúng không? Ý anh là, anh biết anh ta hôn em. Anh ta cố hôn em, hay là không?"
“Em chỉ nghĩ về chuyện đó và em hỏi anh, có thế thôi,” cô nói. “Thỉnh thoảng em nghĩ về chuyện đó,” cô nói.
"Hừm, anh ta đã hôn em, phải không. Thôi nào, Marian," anh nói.
"Anh có bao giờ nghĩ về đêm hôm ây không?" cô nói.
Anh nói, "Không hẳn. Chuyện đó lâu rồi, đúng không? Cách đây ba hay bốn năm. Bây giờ em kể anh nghe được rồi đấy. Anh vẫn là anh chàng Jackson ngày xưa mà em từng tâm sự, nhớ không?" Cả hai đột nhiên cùng bật cười rồi đột nhiên cô bảo: "Có," Cô nói, “Anh ta có hôn em mấy cái,” Cô mỉm cười.
Anh biết anh nên cố mỉm cười cùng cô, nhưng anh không thể. Anh bảo, "Thế mà trước đây em bảo là anh ta không hôn em. Em bảo anh ta chỉ choàng tay qua người em khi đang lái xe. Vậy là sao?"
"Sao anh lại làm như thế?" cô lơ mơ hỏi. "Cô đi đâu cả đêm?" anh gào lên, đứng chắn trước mặt cô, chân sũng nước, nắm tayco lại để đánh tiếp. Rồi cô nói, "Em chẳng làm gì cả. Sao anh đánh em?" cô nói.
"Sao mình lại nói đến chuyện này nhỉ?" cô nói.
"Em khơi chuyện ra," anh nói.
Cô lắc đầu. "Em không biết cái gì khiến em nghĩ về chuyện ấy nữa." Cô mím môi trên lại và chăm chú nhìn sàn nhà. Rồi cô vươn vai và lại ngẩng nhìn lên. "Anh, nếu anh cất cái bàn là quần áo này cho em, em sẽ pha một đồ uống gì nóng nóng. Rượu rum pha bơ. Anh thấy sao?"
"Được," anh nói.
Cô vào phòng khách bật đèn rồi cúi xuống nhặt một cuốn tạp chí trên sàn. Anh ngắm hông vợ dưới cái váy len kẻ ô. Cô đến trước cửa sổ và đứng đó nhìn ra đèn đường. Cô vuốt tay xuống váy rồi nhét áo vào trong. Anh tự hỏi không biết cô có tự hỏi mình rằng liệu anh có đang ngắm cô không.
Sau khi dựng cái bàn là quần áo vào trong góc cửa, anh ngồi xuống, và khi cô vào bếp, anh hỏi, “Này đêm hôm đó giữa em và Mitchell Anderson còn diễn ra chuyện gì nữa?”
"Không có gì cả," cô nói. "Em đang nghĩ về chuyện khác."
"Chuyện gì?"
"Về các con, về cái váy mà em muốn mua cho Dorothea vào lễ Phục sinh tới. Và em đang nghĩ về buổi dạy ngày mai. Sinh viên có âu sầu chăng khi học thơ Rimbaud," và cô bật cười. "Em không có ý gieo vần đầu, thật đấy, Ralph, thật đấy, chẳng có chuyện gì khác xảy ra đâu. Em xin lỗi nếu em đã nói gì về chuyện đó."
"Được rồi," anh nói.
Anh đứng dậy, tựa vào tường bên cạnh tủ lạnh nhìn vợ xúc đường cho vào hai cái cốc và khuấy rượu rum lên. Nuớc bắt đầu sôi.
"Em này, bây giờ chuyện đã được mang ra rồi," anh nói, "và chuyện đó cũng đã cách đây bốn năm, nên anh nghĩ chẳng có lý do gì khiến mình bây giờ không thể nói về chuyện đó được nếu mình muốn. Đúng không?"
Cô nói, "Nhưng chẳng có gì để nói cả."
Anh nói, "Anh muốnbiết."
Cônói, "Biết gì cơ?"
"Ngoài chuyện hôn em ra thì anh ta còn làm gì. Chúng mình là người lớn. Mình không gặp nhà Anderson hàng năm rồi còn gì và có thể mình chẳng bao giờ gặp lại họ mà chuyện đó đã xảy ra lâu lắm rồi, nên có lý gì mà mình không thể nói về chuyện đó?" Anh hơi ngạc nhiên về chất lý sự trong giọng của mình. Anh ngồi xuống, nhìn tấm khăn trải bàn rồi ngước lên nhìn vợ. "Thế nào?" anh nói.
"Hừm," cô cười láu lỉnh, hất đầu sang một bên một cách rất nữ tính, nhớ lại. "Không, Ralph, thật đấy. Thật ra em không nên kể thì hơn."
“Chúa ơi, Marian. Bây giờ anh nói nghiêm túc đấy,” anh nói, và đột nhiên anh hiểu là anh thực sự muốn thế.
Cô tắt bếp gas, đặt tay lên ghế rồi ngồi xuống, gót chân móc vào thanh gác. Cô hơi chồm về phía trước, tay đặt lên gối, ngực áp vào áo. Cô gẩy một cái gì đó trên váy rồi ngước lên.
"Anh có nhớ là Emily đã ra về cùng với nhà Beatty, không hiểu sao Mitchell vẫn còn ở lại. Phải nói là đêm hôm ấy trông anh ấy không ổn lắm. Em không rõ, có thể là Emily và anh ấy đang lục đục, nhưng em không rõ lắm. Lúc đó, anh, em, nhàFranklin và Mitchell Anderson vẫn còn ở lại. Cả hội đều đã ngà ngà. Ralph, em không nhớ rõ chuyệndiễn ra thế nào, nhưng đột nhiên chỉ mình Mitchell và em tình cờ có mặt trong nhà bếp cùng một lúc, lúc đó chẳng còn tí whiskey nào, chỉ còn một chai vang trắng đang uống dở. Lúc đó phải gần một giờ, bởi vì Mitchell nói: ‘Nếu mình bay trên những đôi cánh khổng lồ thì mình có thể tới tiệm rượu kịp trước khi họ đóng cửa,’ Anh có biết là anh ấy có thể kịch đến mức nào khi anh ấy muốn không? Giọng mềm mỏng, vẻ biểu cảm trên khuôn mặt? Dù sao đi nữa, anh ta rất hóm. Ít nhất vào lúc đó có vẻ như thế. Và rất say nữa, em có thể thêm. Em cũng say. Đó là một phút bốc đồng Ralph ạ. Em không biết tại sao em làm như thế, đừng hỏi em, nhưng khi anh ấy bảo chúng ta đi nào thì em đã đồng ý. Bọn em ra phía sau, chỗ anh ấy đậu xe. Bọn em đi như thể... bọn em là... thậm chí không mang áo khoác theo, nghĩ rằng chỉ đi một tí teo. Em không biết bọn em nghĩ gì, em nghĩ gì, em không biết tại sao em lại đi, Ralph ạ. Bốc đồng, em chỉ có thể nói như thế. Một bốc đồng sai lầm." Cô ngừng lại. "Đêm hôm đó em có lỗi, Ralph, em xin lỗi. Lẽ ra em không nên làm như thế - em biết điều đó."
"Chúa ơi!" Cái từ ấy trượt ra khỏi miệng anh. "Nhưng lúc nào em cũng như thế, Marian!" Và ngay lập tức anh biết rằng anh vừa thốt ra một sự thật mớimẻ vàsâusắc.
Đầu anh tràn ngập những lời cáo buộc, và anh cố tập trung vào một cáo buộc cụ thể. Anh nhìn xuống bàn tay mình và nhận thấy chúng có cùng cảm giác vô hồn mà chúng từng có cái ngày anh nhìn cô đứng trên ban công. Anh nhặt cây bút chì đỏ chấm bài đang nằm trên bàn lên rồi lại đặt nó xuống.
"Anh đang nghe đây," anh nói.
"Nghe cái gì cơ?" cô nói. "Anh đang cộc cằn và trở nên bực dọc, Ralph. Chẳng vì cái gì cả - chẳng vì cái gì, anh à... không có chuyện gì khác cả," cô nói.
"Tiếp tục đi," anh nói.
Cô nói, "Rốt cuộc là có chuyện gì với chúng ta? Anh có biết là chuyện này bắt đầu như thế nào không? Bởi vì em chẳng biết chuyện này bắt đầu như thế nào."
Anh bảo, "Tiếp tục đi, Marian."
"Tất cả chỉ có thế, Ralph," cô nói. "Em bảo rồi. Bọn em phóng xe đi. Bọn em trò chuyện. Anh ấy hôn em. Em vẫn không rõ tại sao bọn em có thể đi đến ba giờ đồng hồ - hay là bất cứ cái gì mà anh nói là bọn em làm."
"Kể đi, Marian," anh nói, anh biết rằng còn nữa và biết rằng anh đã luôn biết điều đó. Anh cảm thấy nôn nao trong bụng, và rồi anh nói: “Thôi.Nếu em không muốn kể cũng được. Thật ra anh nghĩ anh chỉ nên biết đến đấy," anh nói. Anh thoáng nghĩ rằng nếu chưa lấy vợ đêm nay anh đã ở một nơi nào khác làm một việc gì khác, rằng sẽ là một nơi nào đó yên lặng.
"Ralph này," cô nói, "anh sẽ không giận, phải không?Ralph? Chúng ta chỉ nói chuyện thôi. Anh sẽ không giận, phải không?" Cô chuyển sang ngồi trên một chiếc ghế cạnh bàn.
Anh nói, "Anh sẽ không giận."
Cô nói, "Hứa nhé?"
Anh nói, "Hứa."
Cô châm một điếu thuốc. Đột nhiên anh có ham muốn lớn lao được nhìn thấy lũ trẻ, dựng chúng dậy và lôi ra khỏi giường, nặng nề và vẫn còn mê ngủ, giữ mỗi đứa một bên gối, kéo chúng đi cho đến khi chúng tỉnh dậy. Anh chuyển sang chú ý đến một trong những cỗ xe đen nhánh bé tí đặt trên khăn trải bàn. Bốn chú ngựa trắng cũng bé tí tung vó kéo từng cỗ xe đen, người đánh xe ngựa đội chiếc mũ cao vung taylên, những hòm xiểng được treo trễ xuống từ nóc xe, và một thứ trông giống như cái đèn dầu lủng lẳng một bên, và nếu anh có lắng nghe gì thì đó là nghe từ bên trong cổ xe đen.
"...Bọn em đi thẳng đến tiệm ruợu, em ngồi đợitrong xe cho đến lúc anh ấy đi ra. Một tay anh ấy cầm túi, tay kia cầm một túi ni lông đá. Anh ấy loạng choạng ngồi vào xe. Em không nhận ra là anh ấy say mèm cho đến lúc bọn em bắt đầu lái về. Em để ý cái cách anh ấy lái. Chậm kinh khủng. Anh ấy gục cả người lên tay lái. Mắt anh ta long lanh. Bọn em tán đủ thứ chuyện chẳng có ý nghĩa gì cả. Em chẳng nhớ nữa. Bọn em nói về Nietzsche. Strindberg. Anh ấy dàn dựng vở Nàng Julietrong học kỳ thứ hai. Rồi cái gì đó về chuyện Norman Mailer đâm vào ngực vợ. Rồi anh ấy dừng lại một lúc giữa đường. Rồi mỗi đứa lấy chai ra nốc một ngụm. Anh ấy nói anh ấy ghét nghĩ đến việc em bị đâm vào ngực. Anh ấy nói anh ấy muốn hôn lên ngực em. Anh ấy tấp xe vào vệ đường. Anh ấy gục đầu vào lòng em..."
Giọng cô gấp gáp, anh ngồi hai tay khoanh trên bàn ngắm nhìn môi vợ. Mắt anh lướt vòng quanh bếp - bếp lò, hộp đựng khăn giấy, bếp lò, tủ ly, lò nướng bánh mì, ngược lại môi của vợ, ngược lại cỗ xe trên khăn trải bàn. Anh chợt thấy một ham muốn lạ lùng đối với vợ thoáng qua phần bụng dưới của mình, rồi anh cảm nhận được nhịp xóc đều đều của cỗ xe, anh muốn kêu ngừng lại và anh nghe vợ nói, "Anh ấy bảo chúng mình làm chuyện ấy nhé?" Và rồi cô nói, "Em đáng trách. Em là người đáng trách.Anh ấy bảo tùy em quyết định, em có thể làm bất kỳ điều gì em muốn."
Anh nhắm mắt lại. Anh lắc đầu, cố nghĩ ra những khả năng khác, những kết luận khác. Anh thực sự băn khoăn không biết liệu anh có thể dựng lại cái đêm cách đây hai năm ấy và tưởng tượng ra chính anh đi vào bếp đúng lúc mấy người kia ra đến cửa, nghe giọng chính mình nói, xúc động mạnh, ồ không, không, em không được đi với gã Mitchell Anderson đâu đấy! Chẳng những hắn say mà hắn còn là một tài xế tồi, với lại bây giờ em còn phải đi ngủ để sớm mai dậy với Robert và Dorothea nữa, dừng lại đi! Ngươi phải dùng lại!
Anh mở mắt ra. Cô đang lấy tay che mặt, khóc rưng rức.
"Tại sao em làm vậy, Marian?" anh hỏi.
Cô lắc đầu mà không ngẩng lên.
Rồi đột nhiên anh biết hết! Đầu anh vỡ ra. Cả một lúc lâu anh chỉ có thể nhìn trừng trừng ngờ nghệch vào tay mình. Anh đã biết hết! Đầu anh gầm rú vì điều anh biết.
“Chúa ơi! Không! Marian! Jesus, lạy Chúa tôi!”anh nói, bật người ra khỏi bàn. "Chúa ơi! Không, Marian!"
"Không, không," cô nói, hất đầu ra phía sau.
"Cô đã để cho hắn!" anh gào lên.
"Không, không," cô nức nở.
"Cô đã để cho hắn! Làm chuyện đó! Đúng không? Đúng không? Làm một cái! Có phải hắn nói vậy không? Trả lời tôi đi!" anh gào lên. "Hắn ta có phọt vào cô không? Cô có để cho hắn phọt vào cô không khi cô và hắn làm chuyện đó?"
"Nghe em, nghe em này Ralph," cô nghẹn ngào, "em thề với anh là anh ta không. Anh ta không ra. Anh ta không ra trong người em." Cô nảy người từ bên này sang bên kia ghế.
"Ôi Chúa! Quỷ tha ma bắt cô đi!" anh rít lên.
"Chúa ơi!" cô nói, đứng dậy, chìa tay ra. "Chúng mình điên hả, Ralph? Chúng mình mất trí chưa? Ralph? Tha thứ cho em, Ralph. Tha thứ…"
"Đừng chạm vào tôi! Tránh ra!" anh gào. Anh đang gào.
Cô bắt đầu thở hổn hển trong sợ hãi. Cô cố chặn anh lại. Nhưng anh tóm lấy vai cô và hất cô ra.
"Tha thứ cho em, Ralph. Em van anh,Ralph!” cô gào lên.